Koronayla ilgili yeni önlemler ve haberlerle bu akşam, 7 Şubat 2021’de, Norveç saatiyle saat 21.30, Türkiye saatiyle 23.30’da yine Radio inter fm 105.8 de beraberiz. Radyoyu internet üzerinden, http://interfm.no/nettradio/nettradio/ adresinden dinleyebilirsiniz.
Programdan sonra konuşmanın metnini aşağıda bulabilirsiniz:
https://gulay-kutal.blogspot.com/2021/02/korona-dar-gelirlileri-vuruyor.html (En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.)
Sayılar ve vakalar
Sayılar genelde azalmaya devam ediyor. Dördüncü hafta itibarıyla günde ortalama 274 korona vakası kaydedildi. Geçtiğimiz hafta Norvec’te toplam yeni vaka sayısı 1921 idi. Pozitif olanların sayısı yilin birinci haftasindan itibaren düşmeye başladı. 4. haftada test olan kişilerin sayisi 121.000 idi. Bunların %1,58’i pozitif idi. Bu da gecen sene Ekim’deki seviyeye geri gelebildiğimiz anlamını taşıyor.
Oslo’da da sayılar aşağıya inmeye devam ediyor. Oslo, hala Norveç’te en yüksek oranda korona görülen şehri olmaya devam ediyor, ancak corona olanların sayısı bir hafta öncesine göre %14,3 oranında düştü.
Öte yandan durum stabil olmaktan cok uzak. Her an cok cabuk degismeye devam ediyor. Genel olarak durum fena olmasa da, bölge bölge ani salgınlar görülüyor. Örnegin:
Sali günü hükümet, bir hafta önce virusun Ingiliz mutasyonunun goruldugu Østfold’daki Sarpsborg, Fredrikstad ve Halden’da önlemlerin hafifletilmesini önerirken, Halden belediyesi önlemleri siki tutmaya devam etmeyi secti.
Nordre Follo’da ani patlamanın ardından getirilen önlemler, gecen haftanin ayni sekilde, Subat’in ortasina kadar devam ediyor. Bilindiği gibi burada İngiliz mutasyon görülmüştü.
Bergen yakınlarındaki küçük bir yer olan Ulvik’de durum ciddi. Üstelik İngiliz mutasyon virüsü görüldü.
Bergen’de üniversiteler ve yüksek okullar kapatıldı, ancak eğitim dijital olarak devam ediyor. Hastanelere ziyaretçi alınmıyor. Bergen de işletmeler, dükkanlar kapalı. Bergen ve çevresindeki belediyelerde önlemler sıkılaştırılıyor.
Norveç’in güneyindeki Arendal‘da da durum endişe verici. Burada da İngiliz mutasyon görülmüş durumda.
Trondheim’da 21 yeni vakanın şimdilik 7’si, İngiliz mutasyon. Hepsinin böyle olabileceği düşünülüyor.
Sykehuset Østfold’da 3 hasta ve 13 çalışanda koronanin Ingiliz mutasyonu görüldü.
Norvec’te son haftadaki vaka sayısı 1464. Hastanede yatmakta olan 91 kişi var. Simdiye kadar toplam 582 kişi hayatını kaybetti. Yine simdiye kadar 64.083 kişi de koronagörüldü. 3.452.352 test yapıldı. Ve meshur R-sayısı, 4 Ocak’tan beri 0,7.
Bu arada Norvec’in nüfusunu da hatirlayalim: 2019 itibariyla 5.328 milyon.
Cumartesi günü itibarıyla 198.176 kişi aşı oldu Norveç’te. Bunlardan 160.076’sı birinci dozunu oldu; 38.100 kişi ikinci dozu da oldu.
Norveç’te şu ana kadar 307 İngiliz mutasyonu koronavirüsü görüldü.8 kişide de Güney Afrika varyantı görüldü. Halk Sağlığı Enstitüsü, korona testinden 6 saat sonra, bunun İngiliz varyant olup olmadığını anlayabiliyor.
Halk sağlığı enstitüsü Yaklaşan kış tatilinin Norveç’te geçirilmesini tavsiye ediyor. Bilindiği gibi kış tatiline (“Vinterferie”) sadece iki hafta kaldı
Kurallar
Ring 1 ve Ring 2. Ring 1’in içinde Nordre Follo, Ås ve Oslo var. Bu üç belediyede kurallar oldukça sıkı olarak sürmeye devam ediyor ancak bazı konularda açılma var:
alışveriş merkezlerinde olmayan, müstakil alışveriş merkezleri açılıyor.
Evlerde ziyarete gitmemek tavsiyesi kaldırılıyor, ancak yine aynı anda en fazla beş misafir (evde yaşayanlara ek olarak) kabul edilebilecek.
Sosyal ilişkide bulunduklarımızın sayısı da sınırlı olmaya devam edecek.
Yuvalarda ve ilkokullarda kendi grubundan (“kohort”) olan arkadaşlar eve gelebilecek. Buna ek olarak aynı kohorttan olmayan arkadaşın eve gelmesine de izin var.
Bu belediyelerde 20 yaşın altındaki çocuklar ve gençler organize spor ve boş zaman faaliyetlerinde katılabilecekler; futbol veya el topu antrenmanlarına ya da koro çalışmalarına katılabilecekler.
Rengi 2’deki belediyeler ise Asker, Bærum, Enebakk, Indre Østfold, Lillestrøm, Lunner, Lørenskog, Moss, Nesodden, Nittedal, Rælingen, Vestby ve Våler. Bu belediyelerde Carşamba gününden itibaren spor ve boş zaman faaliyetlerine izin var hem yetişkinler hem de çocuklar için. Bu belediyelerde ikamet edenler için spor merkezleri de açılacak. Alışveriş merkezleri hala kapalı olacak ancak bu alışveriş merkezlerinin içindeki yiyecek dükkanları, büfeler, Sağlık malzemeleri satan dükkanlar ve esas olarak yiyecek şeyler satan dükkanlar açık olabilecek.
3 Şubat’tan itibaren şu belediyeler Ring 2’nin dışında:Aurskog-Høland, Drammen, Horten, Lier, marker, Rakkestad, Råde ve Skiptvet. Bu belediyelerde ise, Norveç’in geri kalaninda geçerli olan kurallar geçerli olacak.
Norveç genelinde yuvalar ve okullarda sarı seviyeye geçildi. Ancak belediyeler buna kendileri karar verecekler. Örnegin Oslo’da liseler uzun zamandir kirmizi seviyede, ama Çarşamba günü yuvalar, ilkokullar ortaokullar sarı plana geri döndü.
Norveç’e girişlerde de kurallar sıkılaştırılıyor. Şimdiye kadar, korona geçirdiğini belgeleyebilenler, karantina ve teste maruz kalmıyorlardı. Ancak şimdi bu istisnalar kaldırıldı.
Oslo’da hala geçerli olan diger kurallar şunlar:
- Dışarıda içki satışı yasak. Restoranlar ve benzeri yerler, alkol servisi yapmadıkları sürece açık.
- Tiyatro, sinema, konser, müze gibi, kültür ve boş zaman faaliyetleri sunan mekanlar kapalı.
- Kapalı mekanlardaki tüm aranjmanlar yasak.
- Yetişkinler için tüm boş zaman faaliyetleri iptal
- Çocuklar ve gençler için boş zaman faaliyetlerine devam ediliyor ancak müsabakalar, yarışmalar, kupa karşılaşmaları ve turnuvalar yapılmıyor.
- Takside maske takmak zorunlu.
- Dükkanlar, müşteriler arasında 2 metre mesafeyi korumak ve gözcü (“vakthold”) bulundurmak zorunda.
Bunlara ek olarak, daha önceden koyulmuş olan şu önlemler devam ediyor:
- Evden çalışabilenler evden çalışmak zorunda.
- İş ve okul dışında, yakın olarak görüştüğün kişilerin sayısı bir hafta içinde 10’u geçmemek zorunda.
Kisacasi ne yapacagiz?
Mesafeye dikkat edecegiz
Kalabalik yerlerde maske takacagiz
Görüstügümüz kisilerin sayisini cok sinirli tutacagiz
Oksurme, bogaz agrisi, ates, vs. gibi belirtiler gordugumuzde hemen test olacagiz
Test sonucu gelene kadar karantinaya girecegiz
Korona olmussak kendimizi izole edecegiz, disariya cikmayacagiz
Norveç’e giriş çıkıslar
Norveç’e girişler yasaklandı - ilk etapta Subat’in ortasina kadar. Ama daha da uzatılabilir deniliyor.
Dışişleri Bakanlığı kesinlikle mecbur kalınmadıkça yurtdışına çıkılmamasını tavsiye ediyor. Bu tavsiye 1 Mart’a kadar geçerli. Öte yandan yurtdışından Norveç’e girişler de çok sınırlı. Aşağıdaki grupların Norveç’e girmesi mümkün değil:
-Turistler
- Birinci dereceden aile üyeleri (Nære familiemedlemmer) olmayanlar
- Sevgililer veya nişanlılar
- Avrupa birliği, İskandinav ülkeleri ve EØS Anlaşmasının geçerli olduğu ülkelerden gelip Norveç’te çalışacak ya da eğitim görecek olanlar
- Ticaretle uğraşanlar
- Schengen vizesi ile gelecek olanlar
- Norveç’te yazlığı vs olup sürekli Norveç’te yaşamayanlar
Aşağıdaki gruplardan kişiler Norveç’e gelebilecekler:
- Norveç’te ikamet eden yabancılar
- Çocuklarıyla bir araya gelecek olan yabancılar
- Norveç’te yaşayan kişilerin yakın aile üyeleri, yani eşleri, 18 yaşın altındaki çocukları ve üvey çocukları, 18 yaşın altındaki çocukların ebeveynleri
Gectigimiz hafta sahte korona testi göstererek Norvec’e girmeye calisan 26 yaşındaki bir kadın hapse atıldı.
Norveç’e gelebilenler için bunların yapılması lazım:
- Seyahate çıkmadan önce Norveç’e giriş şemasını doldurmak
- Norveç’e gelmeden 24 saat önce alınmış negatif korona testi belgesi
- Norveç’e gelince test olmak
- 10 gün karantinaya girmen gerekiyor
Aşı ve sağlıkla ilgili diğer konular
Halk sağlığı enstitüsü, 18 yaşın üzerindeki herkesin Eylül ayı ortasına kadar aşılanmış olacağını söylüyor.
Görünen o ki yakında tüm belediyelere eşit oranda aşı dağıtılmaya son verilecek ve Oslo’ya öncelik verilecek. Halk Sağlığı Enstitüsü Bulaşıcı Hastalıklar direktörü Geir Bukholm, fikir değiştiriyor gibi görünüyor.
Şu ana kadar Norveç’te iki aşı onaylanmış durumda: Pfizer ve Moderna. Şimdi bunlara ek olarak Astra Zeneca aşısı da onaylandı. Bu sonuncu aşı diğer aşılardan daha az koruyor. 65 yaşın üzerindekilere de önerilmiyor. Ayrıca Avrupa birliğine dağıtımında da gecikme var.
Neden 65 yaşın üzerine önerilmediğine gelince, verilen bilgilere göre 55 yaş üzerinde pek fazla kişi katılmamış araştırmalara. Yani bu yaş grubu üzerindeki etkisi tam olarak bilinmiyor. Aşı tüm yaş grupları için aslında onaylandı EMO tarafından, ancak her ülke kendisi değerlendiriyor ne yapacağına. Halk Sağlığı Enstitüsü’ne göre, 55 yaşın üzerindekilerde de etkisi olan bir aşı Astra Zeneca. Yapılan iki araştırmaya göre bu aşı %60 oranında koruyor. Buda grip aşısıyla aynı derecede etkisi var demek. Pfizer ve Moderna ise %95 oranında koruyor.
Halllarda Skullerud adlı bir doktor gazetede, bu konuya açıklık getiriyor. Diyor ki Astra Zeneca aşısı %62 oranında korusa da, virüsün çok ciddi sonuçlar yaratmasını %85-90 oranında önlüyor. Johnson& Johnson aşısının da “sadece” %66 oranında korumasına rağmen, onun da virüsün çok ciddi sonuçlar yaratmasını %85 oranında önlediğini söylüyor. Aynı şeyin Brezilya ve Türkiye’de kullanılan Çin aşısı KoronaVac içinde geçerli olduğunu söylüyor: bunlarin da hastalığın bulaşmasını yüksek oranda önlemese de, hastalığın ciddi sonuçlar yaratmasını %78’den fazla oranda önlediğini belirtiyor.
Resim: 5 Şubat’a kadar değişik belediyelerde yapılan aşı sayısı:
Yabancı kökenliler arasında korona
Norvec’te simdiye kadar korana olan kişilerin neredeyse yarısı yabancı kökenli kişiler: ya kendisi Norveç dışında doğmuş ya da annesi yabancı kökenli kişileri kapsıyor. Norveç’te 55.800 kişide korona görüldü; bunlardan 25.005 yüzü göçmen kökenli. Halk Sağlığı Enstitüsü’nün yaptığı yeni bir araştırma, yabancı kökenli anne babalardan doğan gençler arasındaki korona oranının, Norveçli anne babalardan doğanlar arasındakinin 3,4 katı daha fazla oldugunu gösteriyor. Korona oranının en yüksek olduğu gruplar ise Pakistanlılar, Somaliler ve Türkler.
Ben böyle teker teker, hangi ülkelerden gelenler arasinda korona acisindan istatistik nedir diye araştırmayı doğrusu hiç gerekli görmüyorum. Zaten görüyorum ki, Halk Sağlığı Enstitüsü’nden bu analizi yapmasını Sağlık Bakanı istemiş. Bunu istemesinin nedeni de FrPli bir milletvekilinin bunu istemesi. Yani bu analizlerin pesinde kosan, FrP. “Yabanci kökenliler koronayi ciddiye almiyorlar!” demeyi sürdürebilmek icin!
Ancak bence bu bir etnisite sorunu olmaktan cok, sinifsal farklardan, gelir duzeyi, sosyo-ekonomik farklardan kaynaklanan bir durum. Beş çocukla tek başınaysan karantinaya girmek ya da izolasyona girmek kolay değil! Bir de Norveçli gençler 18 yaşından sonra evden ayrılırlarken, söz konusu gruplardaki gençler genellikle evlenene kadar aileleriyle birlikte yaşıyorlar. Bu da koronanın aile icinde yayılma hızını arttıran bir faktör olabilir. Ayrica, yabanci kokenli kisiler genellikle dusuk gelir gruplarinda ve insanlarla yüzyüze iletisimde olmayi gerektiren mesleklerde calisiyorlar.
Yine de elbette degisik dillerde bilgilendirme calismalari yapilmasi cok önemli. Oslo Belediyesi özellikle gençleri işe alıyor değişik dillerde bilgi verebilmeleri için. Örneğin Søndre Norstrand belediyesinde Arap ve Somali kökenli çalışanların o bölgedeki kişilere bilgi vermesi sağlanıyor. Gamle Oslo’da Somalice konuşanlarla işbirliği yapılıyor. Stovner’de 40 genç işe alınmış durumda.
Pek cok semtte mobil test istasyonlari kurulmus durumda (Foto: Stein Bjørge)
Dünya
Dünyada corona vaka sayısı (NTB):
Bugüne dek 219 ülkede 104.483.465 kişide corona görüldü. 2.264.009 67 kişi hayatini kaybetti.
Yeni Zelanda‘da hiç vaka yok. Ancak Pfizer ve Biontec’in aşısı onaylandı. Sınır görevlilerine aşı yapılacak.
İsrail’deki bir fotoğraf insanı gerçekten ürkütüyor. Bu fotoğrafta ölen iki rahibin (Rabbin) cenaze törenine katılan ve burun buruna, gerçekten tıklım tıklım bir arada olan insanları gösteriyor. Çoğunda da maske yok. Bunlar ultra Ortodoks Yahudiler. Öte yandan, devlet baskani Benjamin Netanyahu’yu protesto etmek isteyen göstericilere, polisin silahlı sert baskısıyla karşı koyması, cifte standart olarak degerlendiriliyor.
Foto: Ariel Schalit
Krizin ekonomik bedelini dar gelirliler ödüyor
Hükümetin büyük şirketlere yüzbinlerce kron destek verirken, kapanmak zorunda kalan şirketlere yeterince yardım etmemesi eleştiriliyor. Fazlasıyla yardım gören şirketler arasında petrol şirketleri de var. Örneğin PGS adlı şirket, devletten 122 milyon kron ekstra yardim almis durumda. 900 milyonluk devlet yardımının yarısı beş büyük şirkete gitti: Oslo Plaza, Scandic, Hurtigruten, Color Line ve PGS. Geri kalan yarisi ise 2800 sirket arasinda paylastirildi!
Sali günü de Kristiansand’daki Hayvanat Bahcesi isletmesinin, devletten 12 milyon kron destek alip, 150 calisani isten izinli durumdayken, bunun 10 milyonunu sirket sahiplerine “utbytte” (kar payi) olarak dagittigi ortaya cikti!
Biz, Sosyalistisk Venstreparti, SV olarak bunlara tepki gösteriyoruz. Bu şirketler bu parayı piyasada da bir şekilde bulabilirler. Bunun yerine paraların çoğunun küçük ve orta büyüklükteki şirketlere gitmesi lazım, diyoruz. Büyük holdinglerin alabilecegi yardim sinirlandirilmali. Yardim alan sirketlerin sahipleri, “utbytte” (kar payi) alamamali ve hic kimseyi isten cikaramamali diyoruz.
Cünkü su an itibari ile 72.000 kişinin işyeri kapali oldugu veye az is yaptigi icin, isinden izinli olarak (“permite”) ayrılmış durumda. Garsonlar, temizlikçiler, tezgahtarlar... En düşük gelirliler onlar. Korona yüzünden gelirleri daha da düşen yine onlar! Bunlara yardim edilmesi lazim.
Bir de korona zenginleri var. Örneğin bunlardan biri, evlere enfiye (“snus”) götürme sirketi kurmus. Ve çok da kar etmiş durumda!
SV olarak yabanci kökenli Norveclilerin haklarini savunmaya devam ediyoruz. Parlamentodaki milletvekilimiz Karin Andersen, korona yüzünden isinden olup dagpenger alanlarin, cocuklarini aile birlesmesi kapsaminda Norvec’e getirememesine itiraz ediyor. Cunku “dagpenger”, “sikker inntekt” olarak kabul edilmiyor. Sözkonusu olan Eritrea’li bir anne.
Herkese saglikli bir hafta diliyorum.
Sorulari, yorumlari olanlar bizimle iletisime gecebilirler:
e-mail: interfm@online.no
tel: 92013007
Kaynakca:
- Aftenposten, 1-7 Subat 2021
- nrk.no, 5-7 Subat 2021
- https://www.helsenorge.no/koronavirus/reise/#regler-ved-innreise-til-norge
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar