Norveç’te korona göçmen nüfus arasında daha çok görülüyor. Danimarka’da korona yüzünden milyonlarca vizon öldürülüyor!

 

Geçtiğimiz hafta Norveç’te korona vakalarında ciddi artış kaydedildi. Yabancı kökenliler arasında daha fazla korona görülmesi yüzünden göçmenlerin “ötekileştirilmesine“ ise itirazlar yükseldi. Korona aşısıyla ilgili gelişmeler umut verirken, komşumuz Danimarka’da milyonlarca vizonun imha edilmesi tartışma konusu oldu.

Koronayla ilgili yeni önlemlerle bu akşam, 15 Kasım, Norveç saatiyle saat 21, Türkiye saatiyle 23’de yine Radio inter fm 105.8 de beraberiz.

Radyoyu internet üzerinden, http://interfm.no/nettradio/nettradio/ adresinden dinleyebilirsiniz. Programdan sonra konuşmanın metnini aşağıda bulabilirsiniz. (En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.)

Koronanın ikinci dalgasındayız. Norveç, diğer Avrupa ülkeleri arasında hala korona vakası sayısı açısından iyi bir noktada. En iyi ülke Finlandiya, sonra İzlanda, İrlanda ve daha sonra da Norveç. Her 100.000 kişi de 140 kişi de korona görülüyor Norveç’te. En kötü durumda olan Lüksemburg’da ise her bir 100.000 kişi de 1327 kişide korona görülüyor.

Ancak ne yazık ki Norveç’te vaka sayısı hızla artmakta.Kasım ayının ilk haftasında yeni vaka sayısı 4043 oldu. Bunu yaz aylarından mesela 30. hafta ile karşılaştırırsak, o zaman haftalık yeni vaka sayısı sadece 94 idi. Yani son haftalarda yeni korona vakası çok arttı. Şu an itibarıyla hastanede 127 korona hastası bakım görüyor. Bir ay içinde 100 kişi arttı. Dünden bügüne on kişi daha çok.13 kişi de yapay solunum yoluyla, oksijene bağlı olarak tedavi görüyor. 

Geçtiğimiz Pazartesi günü sonunda Oslo’da bir günde kaydedilen vaka sayısı 203 idi. Bu da bir önceki günden 79 daha fazla idi. Bu, Mart ayından bu yana kaydedilen en yüksek sayı. Bundan bir önceki haftanın da iki katı. Çarşamba günü itibarıyla son iki haftada Oslo’da kaydedilen yeni vaka sayısı 1733 idi. Korona ya en çok Stovner ve Søndre Nordstrand semtlerinde rastlanmakta.

Oslo gibi Bergen’de de sayılar arttı. Cuma günü Bergen’de yeni vaka sayısı 125 idi.

Yaşlı bakım evlerine de korona girmeye başlıyor. Eidsvoll belediyesi’nde yaşlı bakım evlerinde 18 hasta korona oldu. İki hasta öldü ikisi de hastaneye yatırıldı. Bærum’de de üç yaşlı korona. Drammen’de dokuz yaşlılar evi hastasında görüldü. Bergen’de de 11 yaşlıda.

Önlemler

Önlemler geçen haftayla aynı. Oslo “sosyal hayatın kepenklerini indirmiş” durumda. 

Oslo’da geçerli kural şunlar:

• Dışarıda içki satışı yasaklanıyor. Restoranlar ve benzeri yerler, alkol servisi yapmadıkları sürece açık olabilecekler.

• Tiyatro, sinema, konser, müze gibi, kültür ve boş zaman faaliyetleri sunan mekanlar kapatılıyor.

• Kapalı mekanlardaki tüm aranjmanlar yasaklanıyor.

• Yetişkinler için üm boş zaman faaliyetleri iptal ediliyor

• Çocuklar ve gençler için boş zaman faaliyetlerine devam ediliyor ancak müsabakalar, yarışmalar, kupa karşılaşmaları ve turnuvalar yapılmıyor.

• Takside maske zorunlu zorunlu zorunlu oluyor.

• Dükkanlar ve alışveriş merkezleri müşteriler arasında 2 metre mesafeyi korumak ve gözcü (“vakthold”) bulundurmak zorunda.

Bunlara ek olarak, daha önceden koyulmuş olan şu önlemler devam ediyor:

• Evden çalışabilenler evden çalışmak zorunda.

• İş ve okul dışında, yakın olarak görüştüğün kişilerin sayısı bir hafta içinde 10’u geçmemek zorunda.

• Özel toplantılarda veya ziyaretlerde 10 kişiden çok kişi bir arada olmayacak. Bu kural hem kapalı hem açık mekanlar, hem çocuklar hem yetişkinler için geçerli.

Bu kurallar düğün, konfirmasyon veya diğer aile toplantıları için de geçerli olduğundan, 10 kişiden fazla olununca bunların tümü şu an yasak. Spor salonları (“treningssentere”), yüzme havuzları, bowling salonları, Lekeland gibi eğlence merkezleri kapanıyor.

Telenordan alınan bilgiye göre geçtiğimiz hafta içinde Oslolular %50 oranında daha az hareket ettiler. Bakalım bundan sayılara bir etkisi olacak mı.

Yapılan bir ankete göre, Norveçlilerin sadece %30’u herkesin kurallara uyduğunu düşünüyor. Mayıstan bu yana bu oran oldukça düştü. Buna rağmen her on kişiden dokuzu ellerini temiz tuttuğunu ve mesafe dikkat ettiğini söylüyor. Nüfusun %50’si korona yakalanmaktan korktuğunu ifade ediyor.

Liseler

Oslo Belediyesinin haberine göre çocuklar ve gençler arasındaki vakalar en çok lise öğrencileri arasında görülüyor. Dolayısıyla Oslo’da liseler kırmızı seviyede. Oslo’da 39 okulda korona vakası görüldü Kasım’ın ilk haftasında. Korona görülen her öğrenci başına 60 ila 100 öğrenci karantinaya girmek durumunda kalıyor. Örneğin Oslo Katedral Okulu’nda üç öğrencide korona görünmüş. Dijital eğitimle normal eğitimi karıştırarak sunuyor okullar. Rotasyonla eğitim yapılıyor. Foss lisesinde 20 vaka görüldü son 2-3 haftada. Bu yüzden evden eğitime büyük ölçüde geçecekler. 

Uyuşturucu kullananlar

Uyuşturucu kullananlar arasında fazla bir yayılım görünmüyor neyse ki. 208 testten sadece birisi pozitif çıkmış. Sadece Norveç’te değil İtalya’daki araştırmalar da aynı şeyi göstermiş. Uyuşturucu kullananların hatta çok ağır uyuşturucu kullananların hiçbirinde neredeyse korona görünmüyormuş. Bununda nedenleri bilinmiyor, ancak araştırılmakta.

“Göçmen salgını” (!)

Aftenposten gazetesi Perşembe günkü gazete başlığı için özür diliyor bugün. Çünkü gazetenin ilk sayfasındaki haberin başlığı “Göçmen salgını endişe uyandırıyor” (“Innvandrersmitten bekymrer”) İdi. Sanki “göçmen salgını“ diye bir şey varmış gibi! Tabii ki gazetenin söylemek istediği şey, bazı göçmen çevrelerinde bilgi ve güven eksikliğinin bir sorun olduğu. Ancak bunu yaparken kullanılan sözlere dikkat etmek lazım. Kimseyi “ötekileştirmemek” gerekiyor.

Başka ülkelerden göç edip Norveç’te yaşayan göçmen kökenli kişiler, Norveç nüfusunun %15’ini oluşturuyor; buna rağmen bu grubun koronaya yakalanma oranı toplam nüfusun %37’si. Tabi bu da çok ön yüksek bir oran olmuş oluyor. Bunların arasında birinci sıradaki grubu Polonyalılar, ikinci sırada Somalililer, Pakistanlılar, Iraklılar, Eritreliler ve son olarak da İsveçliler oluşturuyor.

Biliniyor ki bu konudaki en önemli etkenler Norveççeye yeterince hakim olmamak ve Norveçli makamlara Norveçli nüfus kadar çok güvenmemek. Kültürel farklar da bu konuda rol oynayabilir deniliyor. Örneğin pekçok kültürde aile üyelerinin bir araya gelmesi, birlikte çok zaman geçirmesi çok önemli. Bunun dışında sosyo-ekonomik faktörler de gündeme giriyor: göçmenlerin daha küçük konutlarda, daha kalabalık şekilde yaşadıkları genel olarak biliniyor. Sağlık konusunda da genel olarak Norveç nüfusuna göre daha problemli olabiliyorlar. Ve sonuncu olarak ve en önemli olarak da servis sektöründe işler yapıyorlar. İnsanlarla birebir münasebet gerektiren işlerde çalışıyorlar. Bunlar koronanın bu gruplarda daha çok görülmesinin belli başlı nedenleri.

Fredrikstad’daki Somalililerin derneğinin başkanı, Somalililer arasında kendini test ettirmenin utanç verici bir durum olduğunu söylüyor. Bilindiği gibi, bu çevrede birinin vefatından sonra düzenlenen cenaze törenlerinde 85 kişide korona görülmüştü.

Alta’da da sosyal medyalarda koronalıların listesi yayılıyormuş. Hatta bunlardan bazıları korona değilmiş bile. Bu da tabi, benzer şekilde endişe uyandırıyor.

Karantina oteli

Yurtdışından gelip Norveç’te sabit adresi olmayanlar korona oteline yerleştiriliyor. Otelde bütün misafirlerin maske takması zorunlu ve mümkün olduğunca odalarından çıkmaması isteniyor. Bugün gazetede yazan bir habere göre bunlardan biri de çocuklu Alman bir anne. Oslo’da Gardermoen hava alanına, Çarşamba akşamı geldiğinde bu kurallardan hiç haberi yokmuş. Bir yaşındaki oğlu ve annesiyle birlikte gelmiş. Hepsinin ellerinde negatif korona testi sonucu varmış. Bunun yeterli olduğunu düşünmüşler. Hem de Kongsberg’de tüm ailelerinin oturabileceği bir kiralık evleri de varmış. Eşi bir eğitim projesi için Norveç’te bulunmaktaymış. O da Pazar günü arabasıyla Frankfurt’tan Norveç’e gelmişmiş. Sınırda polis uğraşmış bu işi açıklığa kavuşturmak için. En sonunda karantina oteline geçmeleri gerektiğine karar vermişler.

Karantina otelinde kalmamak için şu koşullar gerekiyor: Norveç’te kayıtlı yaşıyor olmak, bir evin veya tatil evinin sahibi olmak veya Norveç’te önceden planlanıp ayarlanmış bir iş için geldiğini dokümantasyonu gerekiyor.

Bu otelde şu an 160 kişi varmış. 30 kişi kadar da geldikleri ülkeye geri dönmüşler. Kalanlar günde 500 kron ödüyorlarmış yemek ve otel için.

Danimarka’da milyonlarca vizon öldürüldü

Korona virüsü esas olarak insanlara bulaşıyor, ancak kedilere ve vizon gibi hayvanlara da bulaşabiliyor. Kediler koronadan az etkilendikleri gibi koronanın yayılmasına da aracı olmuyorlar. Ancak vizonlarda bulaştığı görüldü ve de 110 vizon çiftliğinde vizonlar arasında çabucak yayılıyor. Danimarka dünyanın da en büyük vizon kürkü üreticisi. Danimarka’da tam 1100 tane vizon çiftliği var; Norveç’te ise 40 tane. Norveç’teki vizon çiftliklerinde korona görülmedi ve çok sert tedbirler alındı.

Amerika 

Amerika Birleşik Devletleri’nde şu ana kadar ölenlerin sayısı 240.000’i buldu. İkinci Dünya Savaşı’nda 400.000 asker kaybetmişti Amerika. Bu hızla üç ay daha devam ederse aynı sayıya ulaşacak.

Bu arada, Filistin Kurtuluş Örgütü, PLO’nun genel sekreteri Erekat, koronadan hayatını yitirdi. 65 yaşındaydı.

Aşı ve diğer araştırmalar

Pazartesi günü aşıyla ilgili güzel bir haber geldi: Pfizer şirketinin yeni aşısının koronayı %90 ölçüsünde önleyeceği haberi. Bu da, örneğin grip aşısına göre çok daha iyi bir oran.

Türk bir çiftin arkasında olduğu bu aşı hepimizi gururlandırdı: Uğur Şahin ve karısı Özlem Süreci. Pfitzer’in finansmanıyla Biontech şirketinde aşıyı geliştirmişler. Almanya’ya göçmüş bir çiftin çocukları.

Bu yeni aşı, her on kişiden dokuzunu koruyabilecekmiş koronaya karşı. Bu aşıda, virüsdeki genetik mirasın sentetik bir versiyonu. Üç hafta arayla iki kez yapılıyormuş bu aşı. 44.000 kişiyi iki gruba ayırmışlar. Aşı yapılan grupta on kişiden az kişi de görülmüş. Diğer grupta ise 85 kişi korona olmuş. Amerika’da bir aşının onaylanması için En az %50 oranında önleyici olması gerekiyormuş. Aşının yılbaşından önce Avrupa’ya ve Amerika’ya gelebileceği düşünülüyor. Ama aşı hala üçüncü aşamada. Bunu aşama tamamlanmadan kesin olarak bir şey söylemek mümkün değil.

Bir başka aşı da Astra Zeynecanın geliştirdiği bir aşı. Bunun da aralık ayı sonundan itibaren kullanılabileceği öngörülüyor. Bu daha değişik bir teknoloji ile geliştirilmiş. Bu belki de başka gruplar üzerinde daha etkili olacak.Toplam dört değişik açı aşı aktüel olacak.

Oslo üniversite hastanesindeki araştırmacılar, yeni ve çok büyük çaplı bir araştırmaya giriyorlar. Bu araştırma, balık yağıyla korona arasında bir ilişki olup olmadığını araştıracak. Şimdilik görünen böyle bir alakanın olduğuna işaret ediyor ama, balık yağının koronayı daha hafif geçirmek açısından nasıl bir etkisi olduğu, bir etkisinin olup olmadığı araştırılacak. Bu arada Norveç’teki bir “kocakarı” inanışını tekrar edelim: İçinde “R harfi geçen aylarda balık yağı alınmasını önerir. Yani bunlar hangi aylar oluyor: Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık. Bu araştırmaya 70.000 kadar kişi katılacak.

Kaynakça:

• Aftenposten, 10-15 Kasım
• Www.fhi.no
• Nrk.no, 15 Kasım