28 Kasım 2021
(En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.)
Korona konusunda bu hafta ne yazık ki yine endişeli haberlerle programımıza başlıyoruz. Norveç’te ve Oslo’da vaka sayıları tırmanmaya devam ediyor. Ayrıca Afrika’da korona virüsünün, Omikron adı verilen yeni bir mutasyonuna rastlandı. Bu türün Delta türüne göre çok daha hızlı yayıldığı tespit edildi.
Norveç ve Oslo’da vaka sayılarındaki gelişme
Bugün itibarıyla sayılara bakacak olursak Norveç’te son yedi günde 16.000 yeni vaka kaydedildi. Şu an hastanelerde 221 kişi korona tedavisi görüyor, Şu ana dek 1050 kişi korona‘dan hayatını kaybetti ve 4.230.000 kişi aşılandı. Bu sayıların hepsi bir artışa işaret ediyor.
Oslo’da nüfusun %77’si aşılanmış durumda. Aşılanmayanların arasında çocuklar da var.
Oslo’da geçtiğimiz bir gün içinde 349 yeni vaka kaydedildi. Bu da geçtiğimiz hafta aynı günle karşılaştırılınca 110 daha fazla, ancak Cuma gününden 284 daha az. Norveç genelinde ise son gün kaydedilen vaka sayısı 1891. Bu da geçtiğimiz haftaya göre 553 daha fazla. Geçtiğimiz son yedi günde günde ortalama 2537 vaka kaydedildi. Ondan önceki haftanın ortalaması ise günde 2017 idi. Yani daha önce de belirttiğimiz gibi, hastalık artmakta. Cuma günü itibariyle hastanede koronalı 221 kişi yatıyordu ki bu da bir önceki güne göre altı kişi daha az.
Kurallar
Oslo’da şu an tüm Norveç’te geçerli olan kurallar geçerli (aşağıda). Buna ek olarak şu an itibariyle otobüs, trene tramvay gibi toplu taşıma araçlarında, dükkanlarda, alışveriş merkezlerinde ve taksilerde maske takılması tavsiye ediliyor. Maske zorunlu değil ancak Oslo Yerel Hükümeti Başkanı Raymond Johansen’ın da geçtiğimiz Çarşamba günü basın toplantısında belirttiği gibi ve ben de onun gibi önemle altını çizerek, tüm vatandaşlarımızın kapalı yerlerde maske takılması tavsiyesine uymalarını şiddetle öneriyorum.
Oslo’da Korona Belgesi ya da Korona Pasaportu uygulamasına henüz başlanmadı. Ancak Norveç’in Tromsø gibi bazı belediyelerinde uygulamaya başlandı.
Bunun dışında tüm Norveç’te zorunlu olan kurallar şunlar:
Birlikte yaşadığınız bir kişi korona olursa ve kendiniz aşılıysan ya da son 12 aydır korona geçirmişseniz, bu kişiyle temasa girdikten sonraki hafta içinde iki kez test olmanız gerekiyor.
Korona olursanız izolasyon içine girmeniz lazım. İzolasyon kurallarına uymamanın cezası var.
Bunun dışında tüm Norveç’te tavsiye edilen kurallar şunlar:
Hastalık belirtileri gösteriyorsanız evinizde kalın ve test yaptırın.
Ellerinizi sık sık ve iyice yıkayın. Dezenfekte eden losyonlar da kullanılabilir.
Bir mendilin ya da dirseğinizin içine öksürün ya da hapşırın.
El sıkışmayın.
Halk Sağlığı Enstitüsü (FHI) «Smittestopp» diye bir cep telefonu uygulamasının kullanılmasını da tavsiye ediyor. Bu uygulamayı cep telefonunuza indirirdiğinizde, yakınlarınızda birisinin korona olması durumunda cep telefonunuza mesaj geliyor. Tabi bu kişinin kim olduğu belirtilmiyor. Bu uygulamayı www.helsenorge.no adresinden indirebilirsiniz
Oslo devlet hastaneleri Ullevål, Rikshospitalet og Aker’de de yeni kurallar geçerli. Hastaneye ziyarete gelenler QR kodu göstermek ve sorulara cevap vermek zorunda. Hastanede herkesin maske takması zorunlu.
Okullarda toplu testler yapılmaya devam ediliyor.
Aşı
Tabi bunlardan en önemlisi hala aşı olmamış olanınız varsa, lütfen önerilere uyup aşı olun! Norveç’te bu kadar az sayıda korona olmasının nedeninin, nüfusun çoğunluğunun aşılanmış olduğunu unutmayalım. 16 yaşın üzerindeki herkesin korona aşısı olması tavsiye edilmekte. 12 yaşın üzerindekilere de aşı yapılabilmekte.
Norveç’le 65 yaşın üzerindekilere üçüncü doz aşı yapılmaya başlandı ve bu yaş grubundaki herkese, yeni yıla kadar 3. Doz aşının yapılması bekleniyor.
Tabi sadece aşı olmak yetmiyor, diğer kurallara da uymamız lazım. Maalesef yapılan araştırmalar, kurallara ne kadar uyulduğunun çok değişkenlik gösterdiğini ortaya koyuyor. Nüfusun sadece %64’ü, kendinde hastalık belirtileri gördüğünde test yaptırdığını söylüyor. Sadece %60’ı hastaysa işe gitmeyip evde kaldığını belirtiyor. Kadınlar kurallara erkeklerden daha çok uyuyor. Kendinde hastalık belirtileri gördüğünde test olanlar arasındaki en düşük grubu, 35-44 yaş arasında olanlar oluşturuyor. Üstelik, ilginç bir şekilde, gelir durumu çok iyi, 1 milyon kronun üzerinde olanlar, belirtiler gördüğünde en az test yaptıranlar. Bunlar arasında kendisine sorulan kişilerden %31’i, bu durumda test yaptırmadığını söylüyor!
Osloda her hafta yaklaşık olarak 1000 yeni kişi aşılanıyor.
Halk Sağlığı Enstitüsü, aşılandıktan sonra kanamalarında düzensizlik baş gösteren kadınların, üçüncü doz aşıyı olmadan önce doktoruyla bu konuyu görüşmesini tavsiye ediyor.
Norveç’e giriş kuralları
Norveç’e giriş kuralları hükümetin internet sitesinden okunabilir. Ben de kendi blogumda buna bir link koyuyorum, isteyenler bu linkte şu an için Norveç’e girmek için gerekli olan geçerli olan kuralları bulabilirler:
https://www.regjeringen.no/no/tema/Koronasituasjonen/innreise-til-norge/id2791503/
Burada özetleyecek olursak, Norveç’e girerkenki korona kuralları şöyle:
- Son altı ay içinde korona geçirmiş olanlar veya aşılanmış olup bunu Avrupa Birliği veya denkliğindeki dijital korona sertifikasıyla belgeleyenlerin Norveç’e girerken bu belgeyi göstermesi yeterli..
Eğer aşı olmuş veya korona olmuş ancak elinizde bunu gösterecek Avrupa Birliği ile denk bir belge yoksa, aşı olmamışlarla aynı kurallar geçerli:
- Norveç’e gelmeden önce test yaptırmış olmanız gerekiyor. Testin da Norveç’e gelmeden 24 saat önce yapılmış olması gerekiyor.
- Norveç’e geldikten sonra da test olmanız gerekiyor. Bu testi Norveç’te sınırda yaptırıyorsunuz.
- Karantiya girmenin zorunlu olduğu bir ülkeden veya bölgeden geliyorsanız, karantinaya girmeniz gerekiyor.
Virüsün yeni türü, Omikron, endişe uyandırıyor
Afrika’da ortaya çıkan yeni virüs mutasyonu, orijinal virüse göre 50 kez değişime uğramış durumda. Büyük bir olasılıkla bu mutasyon, virüsün orjinal haline göre çok daha bulaşıcı. Ancak olumlu haber, tam emin olunmamakla beraber, virüsün bu tarzının daha ciddi sonuç yarattığının görülmemesi. Yani bu mutasyon daha hızlı bulaşmakla beraber daha tehlikeli değil gibi görünüyor. Ancak, koronanın hala öldürücü tehlikede bir hastalık olduğunun altını çizelim. Önlemleri almaya devam edelim!
Virüsün bu tarzının Norveç’e gelip gelmediğini bilmiyoruz; ancak diğer pekçok mutasyon da olduğu gibi bu mutasyon da mutlaka Norveç’e ulaşacaktır. Şimdilik, aşının mutasyona fayda edip etmediği tam olarak bilinmiyor, araştırılmakta.
Omikron’a şu ana dek Hong Kong, Botsvana, İsrail, Belçika, İngiltere, Almanya, İtalya ve Çekya’da rastlandı. Danimarka’da da iki vaka görüldü.Güney Afrika’dan gelenlere, Norveç de dahil Avrupa’nın pek çok ülkesinde kısıtlamalar koyuldu. Bu ülkeler arasında Güney Afrika, Botsvana, Mozambik, Namibya, Malavi, Lesotho ve Zimbabwe de var. Norveç’te de bu ülkelerden gelenlere, aşılı olsun veya olmasınlar, karantina otelinde on gün karantina zorunluluğu koyuldu. Bu ülkelerden Norveç’e 16-27 Kasım arasında gelenlerin korona testi yaptırması gerektiğini belirtelim. Bu yeni türün Güney Afrika’da çıkmasının da tesadüf olmadığı, nedenin nüfusun aşılanma oranının çok düşük, %24 olması söyleniyor.
Dünya
İsrail, İsrail vatandaşı olmayanlara 14 gün süreyle sınırlarını kapadı. Omikron varyantının yayılmasını önlemek için. Omikron yüzünden sınırlarını kapayan ilk ülke de böylelikle İsrail olmuş oluyor.
Amerika’da New York eyaleti ise “korona krizi” açıklaması yaptı. Nisan 2020’den bu yana en çok hastaneye yatırılma sayısına ulaşıldığı kaydediliyor.
Kaynakça:
- Nrk.no
- Helsenorge.no
- FHI.no
- Aftenposten
