søndag 20. desember 2020

Zengin ülkeler aşıyı garantiledi, ya diğer ülkelere ne olacak?



Resimde, İngiltere’de ilk aşı yapılan 90 yaşındaki kişiyi, ve sağlık hizmetlerinin alkışlarını görüyoruz. 

Zengin ülkeler, kendi nüfuslarını defalarca karşılayacak kadar aşı ısmarladı. Peki ya diger ülkeler ne olacak? İngiltere’de virüsün yeni mutasyonuna rastlandı. Sağlık Bakanlığı’nın tavsiyesi: Son iki haftadır İngiltere’de olmuş olanlar test olsunlar!

Koronayla ilgili yeni önlemler ve haberlerle bu akşam, 20 Aralık, Norveç saatiyle saat 21.30, Türkiye saatiyle 23.30’da yine Radio inter fm 105.8 de beraberiz. Radyoyu internet üzerinden, http://interfm.no/nettradio/nettradio/ adresinden dinleyebilirsiniz. Programdan sonra konuşmanın metnini aşağıda bulabilirsiniz. (En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.)

HAFTANIN HABERLERİ

 

Son dakika haberleri

İngiltere’de yeni bir mutasyon tespit edilmiş ve bunun bulaşma hızı diğer virüse göre %70 daha fazla. Yani bu virüsün bulaşması çok daha kolay. Bu yüzden şu an Norvec’te olup, son iki hafta icinde İngiltere’de olmuş olanlar test olmalı. Bugün veya önümüzdeki günlerde Norveç’e gelecek olanlar da!

 

Hollanda ve Belçika, İngiltere’den gelişleri yasaklamış durumda. Bu aksam İsveç de yasakladı. Oslo Yerel Yönetimi başkanı Raymond Johansen da bu akşam 8’de yaptığı açıklamada, Norveç’in de İngiltere’den gelişleri yasaklamasını istedi.

 

Virüsün bu tarzının kişiyi daha çok hasta yapmadığı, aşının bu mutasyona da iyi geldiği söyleniyor. Norveç’te henüz rastlanmadı bu varyasyona; Danimarka, Hollanda ve Avustralya’da rastlandı.

 

 

Sayılar ve vakalar

Oslo’da pazartesi günkü habere göre iyi giden şeyler şunlar:

  • Koronanın bulaşma hızı biraz düştü ve sabit bir halde gidiyor. Günde ortalama 100 kişi civarında. Bundan dört hafta önce, yani Oslo kapanmadan önce günde 140 civarındaydı. 
  • Ikincisi, Oslolular kurallara büyük ölçüde uyuyorlar.
  • Üçüncüsü daha az seyahat ediyoruz şehir içinde. Cumartesi günleri alışverişten kaçınıyoruz.

 

Pek iyi gitmeyen şeyler şunlar:

  • Bazı gruplar daha da problemli bir hale geldi: bunlar psikolojik problemleri olan gençler, uyuşturucu bağımlıları, vs.
  • İkincisi işsizlik artıyor.
  • Üçüncüsü yuvalar ve okullarda durum zor. Özellikle öğretmenler çok yıpranmış durumda. Oslo okulunun 841 çalışanı “çalışamaz“ durumda.

 

Noel’e girdiğimiz bugünlerde ne yazıkki sayılar yine artmakta. Bunun nedenlerinden biri daha çok kişinin test yaptırması da olabilir. Bir önceki haftaya göre %8 oranında arttı test yaptıranlar. Oslo ve Viken hala Norveç’te en çok vaka görülen yerler. Her on yeni korona vakasından yedisi burada görülüyor.

 

Yani bundan sonra, Noel ve yılbaşı aranjmanları nedeniyle, Ocak ayında yine koronanın artması öngörülüyor. Üçüncü bir dalgaya hazırlanıyor sağlık makaml

Oslo’da ilk ve ortaokullarda da en çok korona görülen bölgeler Oslo‘nun doğusundaki bölgeler. Bu da evlerin küçüklüğü ve aynı evde yaşayan aile bireylerinin sayısının çok olması ile ilgili.

 

 

Çoğunlukla korona evde geçiyor: %46

Ondan sonra iş ve üniversiteler geliyor %17

Daha sonra özel aranjmanlar geliyor %9

En sonda yuva ve okullarda %5

 

 

 

Kurallar ve diger önlemler

 

Osloda alınan tüm tedbirler 7 Ocak’a kadar devam edecek.

 

Kuralları tekrar edelim. Oslo’da geçerli olan kurallar şunlar:

•    Dışarıda içki satışı yasak. Restoranlar ve benzeri yerler, alkol servisi yapmadıkları sürece açık.

•    Tiyatro, sinema, konser, müze gibi, kültür ve boş zaman faaliyetleri sunan mekanlar kapalı.

•    Kapalı mekanlardaki tüm aranjmanlar yasak.

•    Yetişkinler için tüm boş zaman faaliyetleri iptal 

•    Çocuklar ve gençler için boş zaman faaliyetlerine devam ediliyor ancak müsabakalar, yarışmalar, kupa karşılaşmaları ve turnuvalar yapılmıyor.

•    Takside maske takmak zorunlu.

•    Dükkanlar ve alışveriş merkezleri, müşteriler arasında 2 metre mesafeyi korumak ve gözcü (“vakthold”) bulundurmak zorunda.



Bunlara ek olarak, daha önceden koyulmuş olan şu önlemler devam ediyor:



•    Evden çalışabilenler evden çalışmak zorunda.

•    İş ve okul dışında, yakın olarak görüştüğün kişilerin sayısı bir hafta içinde 10’u geçmemek zorunda.

•    Özel toplantılarda veya ziyaretlerde 10 kişiden çok kişi bir arada olmayacak. Bu kural hem kapalı hem açık mekanlar, hem çocuklar hem yetişkinler için geçerli.



Oslo’da yeni yılda yılbaşı gecesi havai fişek atışı yasak.

 

Korona önlemleri Ocak ayinın ortasına kadar uzatıldı. 

 

Osloda bir kişi,  üç yıl altı ay hapse mahkum edildi korona pandemisi sırasında hileyle 5 milyon kronluk yardım aldığı için.

 

 

 

 

Aşı ve sağlıkla ilgili diğer konular

Testlerin sonucu artık telefona mesajlarda yollanıyor.

 

Tüm zengin ülkeler, kendi nüfuslarını defalarca karşılayacak kadar aşı ısmarladı. Asya ve Afrika’daki ülkeler ise 2024’e kadar aşı beklemek durumunda.

 

Norveç’te de yakında aşılama başlayacak. İngiltere’de ve Amerika’da zaten başladı. Norveç’te 27 Aralık‘ta ilk aşı yapılabilir dedi Başbakan. Diğer aşılar da muhtemelen onaylanacak. Yalnız bir problem var: o da zengin ülkelerin, yani Avrupa birliği ülkeleri ve beş zengin ülkenin, tüm aşı dozlarının yarısını ısmarlamış olmaları. Bu ülkelerin nüfusları ise dünya nüfusunun sadece %13’ünü oluşturuyor. Yani eşitlik yok! Eğer böyle devam ederse, yoksul ülkelerdeki insanların çoğu 2024 yılına kadar beklemek zorunda kalabilir. 

 

Bu durum ise sadece yoksul ülkelerin problemi olmaz; tüm dünya koronadan kurtulmadıkça zengin ülkeler de tam anlamıyla güvende olmayacağı için. Ben de bu konuda gazeteye bir yazı yolladım. Yazıda, Norveç’in Güney Afrika ile birlikte Dünya Sağlık Örgütü’nün atadığı bir komisyonun başkanlığını yöneteceğini, bu komisyonun da dünyada aşının eşit bir şekilde dağıtılmasından sorumlu olduğunu hatırlattım. Öyleyse neden Norveç görevini yerine getirmiyor? diye soruyorum bu yazımda. 

 

 

Osloda 4000 kadar yaşlı bakım evlerinde kalıyor. Önce bunlara aşı yapılacak. Daha sonra da sırayla yaşa göre aşı yapılacak; yani gençler yaza kadar beklemek durumunda kalacak. 

 

Sıralama şöyle:

-bakım evlerinde yaşayanlar

-65 yaşın üzerindekiler

-18-64 yaş grubunda olup, başka hastalıklar yüzünden risk altında olanlar

-Nüfusun 18-64 yaş arasındaki diğer bölümü

 

Aşı olmak için başvurmak gerekmeyecek. Kişiye aşı için bir saat verilecek, o saatte gelip aşı olması istenecek. Aşı ücretsiz olacak. Belediye kimin sırası gelirse, ona haber verecek. Oslo Belediyesi olarak önümüzdeki altı ay içinde 250.000 doz aşı olacağı hesabı ile hareket ediyoruz. Osloda 18 yaşın üzerinde 560.000 kişi yaşıyor. Bunların 80.000’i 65 yaşın üstünde.

 

Sağlık çalışanları, ilk etapta diğer grupların önünde olmayacak. Ancak virüsün dağılma hızında bir değişiklik olursa, sağlık personeline öncelik verilecek. Oslo’nun 15 bölgesinde aşı istasyonları kurulacak. Buralarda haftada 4200 aşı yapılabilecek. Buna ek olarak, daha çok sayıda aşı geldiğinde dört daha büyük aşı merkezi kurulabilmesi de planlanıyor. Burada gerekirse haftada 48 44.800 kişiye kadar aşı yapılabilecek.

 

Şu anki tahminlere göre önümüzdeki altı ay içinde 2.500.000 doz aşım temin edilmiş olacak. Aşı iki kere yapılacağı için 1.250.000 kişi başı yapılabilecek. Bu da risk grubu içinde olanların %70 ini ve sağlık personelini karşılıyor.

 

Özetle:

-belediyeyi ya da fastlege’yi araman gerekmiyor aşı olmak için, belediye seni arıyor.

-Aşı ücretsiz

-en yaşlıdan en gence doğru aşı yapılacak

-65 yaşın üstündekilere öncelik verilecek

-65 yaşın altında olanlar arasında risk grubundakilere öncelik verilecek

-65 yaşın altındaysan ve sihatin yerindeyse aşı için aylarca beklemen gerekebilir 

-Aşıların hiçbirinde yaşayan canlı koronavirüsü yok o yüzden aşı olarak korona olunmuyor. Ancak geçici yan etkileri olabilir ateş gibi. Bu yan etki de vücudumuzun aşıyla uğraştığını gösteriyor.

 

 

Aşıyla ilgili sorulan pek çok soru var, şimdi ben de bunları özetlemeye çalışacağım, Halk Sağlığı Enstitüsü’nün baş doktorlarından Preben Avitsland’in verdiği cevapları aktaracağım Türkçe olarak. Bu cevaplar dün yayınlandı:

 

Aşı hakkında ne biliyorsunuz şu an itibarıyla?

Su an itibari ile sadecePfizer/Biontech ve Astrazeneca/Oxford aşıları hakkında bilgi yayınlanmış, geniş çaplı çalışmalar yapılmış durumda. Biliyoruz ki her iki aşı da, ciddi yan etkileri olmaksızın koronaya karşı koruyorlar. İkinci aşı koronaya karşı koruyamıyor ama koronaya yakalanırsan hasta olmamanı sağlıyor ki bu da en önemli şey. İlk aşının da koronaya karşı koruyup korumadığını bilmiyoruz.

 

Aşı olmuş kişiler korona olursa başkasına bulaştırabilirler mi?

Evet bu mümkün olabilir

 

Aşı olmuş kişiler Norveç’e geldiklerinde karantinadan muaf olacaklar mı?

Hayır, bu şimdilik aktüel değil. Çünkü aşınin  ne derece koruyup, başkalarına bulaşmayı ne derece önleyeceğini bilmiyoruz.

 

Aşılar bizi nasıl koruyor?

Normalde aşılar, ölü ya da güçsüz virüs barındırır. Bunlar insanı hasta etmez, ama vücuda asilanınca, savunma sistemi gerçekten bir virüsü taarruzuyla karşı karşıya olduğunu sanır ve biraz ateş, biraz kendini kötü hissederek savunabilir vücudunu. Ve savunma sistemi bu virüs hakkındaki bilgiyi daha sonra kullanılmak üzere hatırlar. 

 

Norveç’e gelecek aşılar hakkında neler biliyorsunuz?

Aşılar Norveç’te kullanılmaya başlanınca ne kadar süreyle koruyabileceğini öğreneceğiz; artı, tüm yaş gruplarıni, kronik hastalıkları olanlari koruyup korumadığını öğreneceğiz. Az görülen yan etkileri olup olmadığını öğreneceğiz.

 

PfizerAşısı ve Moderna aşısı mRNA teknolojisine dayanıyor. Bu ne demek?

«– Først er det greit å vite at arvestoffet finnes som DNA inni kjernen i alle cellene våre. DNA innehol- der oppskriften på proteiner, som er byggesteinene i kroppen. Når det skal lages mer av et protein, ko- pieres oppskriften på akkurat dette proteinet.

Kopien kalles budbringer-RNA eller mRNA. Det- te stoffet fraktes ut av cellekjernen til selve celle- plasmaet og de små proteinfabrikkene som heter ribosomer. Her brukes selve oppskriften til å lage akkurat det riktige proteinet, og så går oppskrif- ten i stykker. Da skjer det altså ingen endringer i cellenes DNA, altså arvestoffet vårt.

De nye mRNA-vaksinene inneholder en kopi av oppskriften på koronavirusets piggprotein, altså piggene som dekker overflaten til viruset. Denne kopien sprøytes inn i kroppen og noen celler i ar- men. Her leses oppskriften slik at det lages litt pigg- protein. Da våkner immunsystemet og starter et motangrep mot piggproteinet som immunsyste- met oppfatter som hele koronaviruset. Dermed blir man immun mot det ekte viruset.»

 

Hvordan virker vaksinen Astra Zeneca/Oxford?

– Denne virusvektorvaksinen inneholder et ufarlig forkjølelsesvirus som ikke kan formere seg og gi sykdom, men som har med seg genet for pigg- proteinet fra koronaviruset. Dermed lures noen celler i armen til å produsere piggproteinet.

– Da våkner immunsystemet og starter et mot- angrep mot piggproteinet, som immunsystemet oppfatter som hele koronaviruset. Og dermed blir man immun mot det ekte viruset.

 

Vücudun dayanma kapasitesi sınırlı mı aşılara karşı? Yani bir sınırı var mı kaç aşı olabileceği konusunda insanın?

 

Hayır. Vücut mikroplarla uğraşmaya alışık. Savunma sistemi zaten her an bu işlerle uğraşıyor.

 

Korona olmuş kişilere de aşı yapılacak mı?

Evet, çünkü vücudun Korona geçirdikten sonra ne kadar süreyle bağışık olduğunu bilmiyoruz. Eğer korona belirtileri varsa aşiya çağırdığımız bir kişide, bu semptomlar gittikten sonra aşı olmalarını öneriyoruz.

 

 

 

Okul ve gencler

Oslo’da Noel’de pekçok okul açık tutuyor. Ve okullarda çeşitli faaliyetler düzenliyor. Mesela Jordal okulunda, okul 21 ila 26 Aralık tarihleri arasında açık olacak, hatta burada Noel’i bile kutlayabilecek öğrenciler. Yine Noel’de açık olan diğer okullar arasında şu okullar da var: Granstangen, Lindeberg, Bjørnholt vgs, Etterstad vgs, Grorud, stasjonsfjellet og Fernanda Nissen okulu. Vestre Aker Okulu’nda da Noel boyunca bir “yardım telefonu“ kurulmuş durumda. 

 

Grorud: Fyrhuset Müzik kursu

Grünerløkka: Mobil bir kulüp var burada çeşitli faaliyetler düzenleniyor

Nordre Aker: Yarışmalar, film geceleri, Noel atölyesi, kış faaliyetleri planlanıyor

Sagene: Torshovdalen kizak kayma, dışarda mangal

Stovner: Stasjonsfjellet okulu. Telefon hatti.

St. Hanshaugen

Marienlyst og Hammersborg fritidsklubb

Søndre Nordstrand: Lærdal fritidsklubb

Hjertet av Holmlia

 

 

Bunun nedeni gençlerin tatil boyunca, Koronadan bunalan aileler, stresten, şiddetten… kurtulabilmesi, bir nefes alabilmesi.

 

 

 

Yabancı kökenliler arasında korona

Geçtiğimiz hafta korona görülenler yani 50. haftada korona görülenlerin %36’sı göçmen kökenli. 46 ve 49. haftalar arasında test edilen Somali, Eritre, Pakistan, Irak, Türkiye ve Romanyalı kiside %10’un üstünde pozitif çıktı. Buda Norveçlilerin beş katı daha yüksek. Ancak sevindirici bir haber göçmen kökenlilerin daha çok test yaptırmaya başlamış olması, ancak daha da çok yaptırmaları gerekiyor. 

 

Gazetede yapılan bir röpörtaja göre Polonyalılar arasında koronanın daha yaygın olmasının nedeni, başlangıçta Polonyalıların bu işi pek ciddiye almaması. Norveç’e gelen Polonya, Litvanya, İtalya ve Romanya’dan gelenler arasında (100.000 kişi kadar yaklaşık), 2000’in de korona virüsüne rastlandı. Polonyalılara göre ise işverenler Polonyalıları işçileri kullandılar ve de sürekli değişen kuralları takip edemediler. İşverenlerin korona önlemlerine uyumamalarını istediğini söylüyorlar. Hatta bazı kurnazlıklardan da bahsediyorlar.

 

Örneğin işveren, onlara iki tane bilet almalarını söylemiş Norveç’e gelirken. Bir tanesi asıl tarihten on gün önceki tarihteki bilet. Eğer iş yerinde birisi soracak olursa, o on gün önceki bileti göstermeleri söylenmiş. Karantinadan muaf olmak icin.

 

44. haftada Polonyalılar arasındaki korona bulaşması «top yapmıştı» 322 kişiyle. Ondan beri daha sıkı önlemler dolayısıyla 49. hafta itibari ile 66’ya inmiş durumda.

 

 

Norveç’te diğer konular 

Yillik maas gorusmeleri, korona nedeniyle ertelendi. Rahipler de grev yapıyor. Norveç’te 1100 rahip bulunuyor. Bunlardan 15’i grevde. Bu rahiplere ek olarak, kilisede çalışan diğer görevlilerden de greve giden var. Grevin nedeni beş yıldır ertelenen maaş artışı. Rahipler, eğer maaşlarda düzenleme yapılmazsa, yeni rahiplerin bu göreve başlamamasından endişe duyduklarını söylüyorlar.

 

Korona oteli tartışılmaya devam ediyor. SV söz konusu yasanın parlamentoda görüşülmesini istiyor.

 

Finn.no’da yılbaşı için yardım isteyenler, yiyecek isteyenler ilan veriyor. Şu an itibari ile Oslo ve Viken de 200 kişi yardıma ihtiyacı olduklarını yazmış ki. Bunların çoğu koronanın yaşam şartlarını iyice zorlaştırdığını yazıyor. Buna karşılık 1000 kişi de başkalarına yardım etmek istediğini yazmış. Örneğin ilanlardan birinde “Sekiz yaşındaki Manus, ihtiyacı olan birine Noel hediyesi veriyor vermek istiyor,” diye yazmış. 

 

Oslo Hükümeti’nin Calışma Bakanı Rina Mariann, şu an Osloda 34.822 işsiz bulunduğunu söylüyor. Bu da pandemi başlamadan önceki sayının üç katı daha fazla.

 

Aşılarla korona geçtikten sonra önümüzdeki yıldan itibaren ekonomide bir patlama olacağı öngörülüyor bu sene fazla para harcanmadığı için.

 

 

 

Dünya

İngiltere’de durum kontrol altından çıkmış durumda. Marttan beri 60.000 kişi öldü. Bu Noel’de her yer kapalı olacak. Tüm toplantıları iptal edildi, hiç kimse seyahat edemiyor, birbirlerini ziyaret edemiyor ya da gece başka bir yerde kalamıyor. Yaşlıların ziyaret edilmesi de yasak.

 

İsveç önemleri sıkılaştırıyor. Toplu taşımacılıkta maske takılmaya başlanacak, saat 8:00’den sonra alkol satışı da yasaklanıyor. İsveç’te bugüne kadar 7993 kişi öldü.

 

Aftenposten’da Irak’taki korona mücadelesi ele alinmiş Cumartesi günkü gazetede. Burada yeterince önlem alınmadığını görüyoruz, camilerde hala sıkış sıkış namaz kılındığını görüyoruz, korona önlemlerin alınmadığını, hijyen koşullarına uyulamadığını görüyoruz. Sorulan kişiler ise «açlıktan ölmektense koronadan ölürüm daha iyi,» diyorlar.  Bu da durumun vehametini gösteriyor tabii ki.

 

Fransa başbakanı Makron da korona oldu. İspanya başbakani, Portekiz başbakanı ve Avrupa birliği başkanı karantinaya girdi. Ondan önce de İngiltere Başbakanı, Amerika başkanı ve Brezilya başkanı da korona olmuştu.

 

68 yaşındaki Putin, Rusya’da geliştirilen korona aşısı Sputnik V aşısını olacağını söyledi.

 

 

2020 yılında güzel şeyler de oldu

Norveç çevre için koyduğu amaca ulaşmış durumda. Karbondioksit oranı %3,4 oranında azaldı.

Aşılar bulundu.

Amerika’da başkanlık seçimi demokratik bir şekilde gerçekleşti

Savaşlarda daha az kişi öldü

ırkçılığa karşı bilinçlenildi

Korona Afrika’da açlık krizine yol açmadi

Osloda opera binasının yakınında 100 metrelik yeni bir kumsal açılacak. Ayrıca son şu anda hamam açılacak

Yanlışlıkla doğum izni parası almamış olan 1000 kişinin ödemesi yapılacak

Koronaya yakalananların çoğu iyileşiyor

Süper bir enzim geliştirildi. Bu da plastigi yiyor, yani çevreye en büyük zararı veren plastik ve naylonla mücadele etmenin yolu bulundu.

Kenya’da fillerin yok olmasından korkuluyordu. Şimdi fillerin sayısı iki katına çıktı.

Dünyanın pek çok ülkesinde, ornegin Tanzanya, İrlanda, Zimbabve, Güney Sudan’da kadınlar daha çok haklar kazanabildi. 

Geçen seneye göre daha az iflas kaydedildi Norveç’te.

Koronanın karanlığında dizilerle teselli bulduk.

Afganistan’ın barış görüşmelerinde ilerleme kaydedildi

Şili‘deki mayınlar tamamen temizlendi.

Norveçlililerin birbirlerine ve resmi makamlara olan güveni oldukça yüksek.

Norveç’te pandemi sırasında daha az boşanma görüldü.

Dijital yöntemlere alıştık toplantılara filan.

 

 

 

 

 

Kaynakça:

- Aftenposten, 14-20 Aralık

www.fhi.no

- nrk.no, 20 Aralik

 

 

 


søndag 13. desember 2020

Yazdan beri koronanın yoğun olduğu ülkelerden gelen işçiler, korona önlemlerinden neden muaf tutuldu?


Norveç’e yazdan bu yana tam 2 000 yabancı işçi korona getirdi. Bu işçiler neden karantinadan muaf tutuldu? Hükümet Oslo’da kapatılan restoran ve pubların zararını neden karşılamıyor? Norveç’te aşıya ne zaman başlanacak? Afrika koronadan görece az zarar görmeyi nasıl başardı?



Koronayla ilgili yeni önlemler ve haberlerle bu akşam, 13 Aralık, Norveç saatiyle saat 21.30, Türkiye saatiyle 23.30’da yine Radio inter fm 105.8 de beraberiz.

Radyoyu internet üzerinden, http://interfm.no/nettradio/nettradio/ adresinden dinleyebilirsiniz. Programdan sonra konuşmanın metnini aşağıda bulabilirsiniz. (En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.)



HAFTANIN HABERLERİ

Norveç Sağlık Bakanı, geçtiğimiz çarşamba günkü basın toplantısında, yeni yıldan önce üç iyi haber verdi: birincisi korona sayıları aşağı inmekte, ikincisi hızlı testler Norveç’teki bütün belediyelere dağıtılıyor ve yakında aşı geliyor. Ancak gençler arasında koronanın hala büyük ölçüde yayılıyor olmasına endişeleniyor. Aşı muhtemelen yılbaşından hemen sonra başlayacak, ancak normal bir hayata dönmemiz için bir süre geçmesi gerekecek. Paskalya’ya kadar tüm risk grubunda olankarın aşılanmış olması bekleniyor. Yazın umarım normal bir hayata başlayabiliriz, diyor Sağlık Bakanı Bent Høie.


Sayılar ve vakalar

Şu ana dek Norveç’te 359 kişi hayatını kaybetti.

Geçtiğimiz hafta toplam yeni vaka sayısı: pazartesi 251, salı 261, çarşamba 495, perşembe 387, cuma 388. Kasim ayında ise günlük ortalama 500 civarındaydı.

Osloda ise Kasım ayında ortalama 150-200 vaka oluyordu. Geçtiğimiz hafta pazartesi günü 70, Salı 78, Çarşamba 127, perşembe 122, cuma 86 idi. Temmuz ayında ise günde ortalama sadece 4-5 yeni vaka vardı

Hastaneye yatan yeni hasta sayisinda da azalma var. Pzt-Cuma günleri, 7, 14, 12, 11, 9. Kasim’da 15-20 arasiydi.


Kurallar ve dier önlemler

Yurtdışından gelenlerin illa karantina otelinde kalması yönündeki kurallar biraz gevşetildi; örneğin Norveç’te bir ev kiralayanlar, veya kalacak başka yeri olanlar karantina otelinde kalmayabilecekler. Ancak kişinin kendi tuvaletinin, kendi mutfağının olması gerekiyor. Halk Sağlığı Enstitüsü, dükkanların daha uzun süre açık kalmasını önermişti Noel sırasında, ancak hükümet bunun gerekli olmadığına karar verdi.

Osloda alınan tüm tedbirler 7 Ocak’a kadar devam edecek.

Kuralları tekrar edelim. Oslo’da geçerli olan kurallar şunlar:

    Dışarıda içki satışı yasak. Restoranlar ve benzeri yerler, alkol servisi yapmadıkları sürece açık.

    Tiyatro, sinema, konser, müze gibi, kültür ve boş zaman faaliyetleri sunan mekanlar kapalı.

    Kapalı mekanlardaki tüm aranjmanlar yasak.

    Yetişkinler için tüm boş zaman faaliyetleri iptal 

    Çocuklar ve gençler için boş zaman faaliyetlerine devam ediliyor ancak müsabakalar, yarışmalar, kupa karşılaşmaları ve turnuvalar yapılmıyor.

    Takside maske takmak zorunlu.

    Dükkanlar ve alışveriş merkezleri, müşteriler arasında 2 metre mesafeyi korumak ve gözcü (“vakthold”) bulundurmak zorunda.


Bunlara ek olarak, daha önceden koyulmuş olan şu önlemler devam ediyor:


    Evden çalışabilenler evden çalışmak zorunda.

    İş ve okul dışında, yakın olarak görüştüğün kişilerin sayısı bir hafta içinde 10’u geçmemek zorunda.

    Özel toplantılarda veya ziyaretlerde 10 kişiden çok kişi bir arada olmayacak. Bu kural hem kapalı hem açık mekanlar, hem çocuklar hem yetişkinler için geçerli.


Oslo’da yeni yılda yılbaşı gecesi havai fişek atışı yasak.

Hala yurtdışından gelenlere test yapılmasının zorunlu olmamasini anlamak mümkün değil! Buna hükümetin cevabı, Sağlık Bakanlığı’nın henüz bu yönde bir talimatının olmaması



Aşı ve sağlıkla ilgili diğer konular

Amerika’da da Pfizer ve BioNTech’in geliştirdiği aşının kullanılması onaylandı

Aynı aşı İngiltere’de kabul edilmişti.

Bu yıl daha az kanser vakasının tespit edilmesi endişe verici. Bu yıl daha önceki yıllara göre 1200 daha az vaka görülmüş durumda. Burada herhalde insanların kanser belirtileri gördüğü halde doktora veya hastaneye korona yüzünden gitmemesi olabilir diye


Uçağa bineceklere, seyehat edeceklere:

22 Kasım 3 Aralık arasında, Oslo’ya veya Oslo‘dan 438’i uluslararası olmak üzere, toplam 2439 uçuş yapildi. Bu ucuslardan sadece 37 uçusta korona görüldü. Aynı dönemde Oslo-Kiel-Oslo arasındaki yolculuklarin ikisinde, Oslo-Trondheim arasındaki iki tren yolculugunda ve Oslo-Kristiansand arasındaki dört otobüs yolculuğunda korona görüldü. Dolayısıyla yolculuk yaparken bulaşma riski az görünüyor. Alınan bilgilere göre, Halk Sağlığı Enstitüsü‘nün şimdilik yapabildiği analizlere göre, uçakta koronalı bir kişinin yanında oturanların sadece yüzde ikisine bulaşmış görünüyor.

Seyahat yapacaklara önerilenler şunlar: 

- ellerinizi temiz tutabilmek için yanınizda dezenfektan taşıyin 

- gerektiğinde kullanmak üzere maske bulundurun

- diğer şahıslarla mesafe gözetin 

- diğer şahıslarla yüzyüze durmamaya çalışin.



Okul

Pandemi sırasında gençlere ulaşmak ta çok önemli. Bu amaçla Sağlık Müdürlüğü tam 90 video hazırlattı. Bu videolar 7 ila 13 yaş arasındaki çocuklara ve gençlere yönelik. Videolar Tik Tok, YouTube, Instagram ve Snapchat de yayınlandı. Videolarda meşhur kişiler artistler ve şarkıcılar vs kullanıldı. Bu videolarda verilen İki önemli bilgi var: birincisi koronanın yayılmasını engellemek için cocukların üzerine neler düştügu; ikincisi de bir soruları veya istekleri olduğunda kiminle görüşebilecekleri.


Özellikle öğretmenler yoğun baskı altında ve çok yorulmuş durumdalar. Buna dair haberler geliyor.



Yabancı kökenliler arasında korona

Korona yabancı kökenliler arasında daha çok görüldüğü için (tüm korona olanların %35,4’ü yabancı kökenli), hükümet bir komisyon kurarak bu gruplar arasındaki yayılmanın nasıl önleneceğinine dair öneriler hazirlattı. Üç hafta önce kurulan ir uzman heyet, 29 öneriyle geldi. Bu önerilerden bazıları hemen uygulamaya geçilecek, örneğin pekçok dilde korona telefonu kurulması ve çok kişinin katıldığı sosyal aktivitelere katılma konusundaki sosyal baskıya hayır diyebilmek için kampanya düzenlenmesi. Bu heyetin baskani, IMDI’nin müdürü, Libe Rieber-Mohn.


Önerilen önlemlerden bir tanesi de hastalık parası hakkı olmayan göçmenlerin, ekonomik kaybının karşılanması. Çünkü göçmenlerin bazılarının gelirlerini kaybetmemek için hasta hasta işe gittiğinden, ayni sebeple kendini test ettirmediğinden kaygilanılıyor. Yabancı kökenli işverenlerin korona önlemleri konusunda yeterince duyarlı davranmadığı da düşünülüyor. Pakistanlılar arasinda test olanların %11’i pozitif çıkarken, Somali, Eritreya, Türkiye, Afganistan ve Romanya kökenliler arasında test yaptıranların %10’u ile 6’sı arasında pozitif görülüyor.


Heyetin önerdiği önlemler arasında hükümetin basın toplantılarının diğer dillerde yorumlanması da var ki biz bunu radyoda korona başladığından beri her hafta yapıyoruz. Bu açıdan gerçekten mutlu olmamız gerek. Diğer önlemler arasında, çok sayıda yabancı kökenli işçi çalıştıran branşlara özel bilgilendirme; İşyerlerinde yeterince korona önlemi almayan işverenleri şikayet etme konusunda bir telefon kurulması; uzun süre açık olan Drop-in test istasyonlarının kurulması; yabancı kökenlilerin yaşadığı bölgelerde mobil test görevlilerinin test yapmasi; bazı bölgelerde toplu gönüllü test yapilmasi; havaalanlarındaki test istasyonlarının daha görünür kılınması; Norveccesi yeterli olmayanlara yazılı ve sözlü bilgi verilmesi ve spor, kültür, vs. alanlarında tanınmış kişiler aracılığıyla video kampanyaları yapılması.




Norveç’te diğer konular 

Dükkanlar Noel süuresince normalden daha uzun süre açık olmayacak.

Halk sağlık Enstitüsü’nün yurtdışından gelen işçilerin büyük bir tehlike teşkil edeceği konusundaki ikazına rağmen, yaz aylarından sonraki aylarda yurtdışından gelen işçilerin karantinaya girmesi konusunda yeterince önlem alınmadıgi için hükümet eleştiriliyor. Hükümet ise, biz hiç kimsenin baskısı altında karar vermedik, diyor.

Yazdan beri Norveç’te problemin en büyük kısmını yurtdışından Norveç’e çalışmaya gelen işçiler ve bunlara karantina açısından yeterince özen gösterilmemesi oldu. Bu açıdan hükümeti eleştiriyoruz. Açığa çıkan SMS’lerde devlet sekreteri ile Norveç’in endüstrisinin önde gelen temsilcileri arasındaki konuşmalardan, hükümetin yoğun baskı altında olduğu anlaşılıyor. O günden bu yana, yani 22 Haziran’dan bu yana Norveç’e gelen tam 2000 Polonyalı, Litvanyalı, İngiliz ve diğer yabancı kökenli korona pozitifti. Bu kişilerin karantina kurallarından muaf tutulmuş olması anlaşılır gibi değil!


Yurtdışından gelen işçilere karantina şimdi zorunlu. Böyle isci çalıştıran şirketlere hükümet yardım ediyor eğer bunlar karantinada kalıyorlarsa. Kişi başına günde 800 ila 1000 kron ödüyor. Bu, 1 Aralık 2020 ile 28 Şubat 2021 arasındaki dönem geçerli.


Korona yüzünden zarar eden şirketlerin, restoranların vs. kaybını kimin karşılayacağı konusunda biz Oslo yöneticileri olarak bu kaybın devlet bütçesinden ödenmesini gerektiğini söylüyoruz, çünkü Oslo’nun bu kadar büyük giderleri karşılayacak bütçesi yok. Ancak hükümet partileri, bu konuda hiç anlayış göstermiyorlar ve madem ki Oslo’da daha sıkı tedbirler alınması tercih ediliyor o zaman bunun maliyetini de Oslo demeli diyorlar.

Oslo’da muhalefet 90 milyon kron ekstra ödeyelim dedi ama bu hiç kimsenin kaybini ödemeye yetmez. Bunu devletin karşılaması lazım. Nitekim devlet bütçesi hazırlanırken son anda FrP ile hükümet partileri 18 milyar kronlık ekstra bütçe yaptilar ama bu bütcede servis sektörüne hiç para ayırmadılar!


Şu ana dek Norveç’te hayatını kaybedenlerin 199’u, yani %57’si hastane dışındaki sağlık kurumlarında öldü. Şimdi bunların yakınlarına tazminat veriliyor. Bu tazminat cenaze törenlerini masraflarını karşılamak üzere veriliyor. Bu tazminatı alabilmek için NPE (Norsk pasientskadeerstatning) ‘ye başvurmak gerekiyor. 50.000 kron civarında bir tazminat.


1 Mart ayında 400.000 kişi işsiz kalmıştı. Ama Kasım itibarıyla işini kaybeden her beş kişiden dördü işine geri dönmüş durumda. Ancak 15.000 kişi iki kere işinden oldu ve hala işine dönemiyor. Toplam 85.100 kişi Marttan bu yana işsiz kalmış durumda. Bunun sektörlere olan dağılımı şöyle: seyahat ve transport 23.400 kişi;; ofis işi 8000; müdürler 6400; servis sektörü hizmet sektörü 11.700; emlakçılar 2300; inşaat işçileri 4700 dolu, dükkanlarda satıcılar 10.000 ve sağlık sektöründe 2300.


Oslo’daki Bislet Stadyumu’nda konserler verileceğini söylemiştik. Bu konserlerin biletleri kapış kapış gidiyor muş. Konuşarak yapılacaklar arasında Norveç’e Eurovisionda temsil eden Alexander Rybak Didrik Solli-Tangen var.Konserler 11 Aralık’tan itibaren cuma cumartesi ve pazar günleri günde dört kez veriliyor.


2020 yeni korona sözcüklerinin yaratıldığı bir yıl oldu. Bunların arasında, korona polisi, karantina konseri, korona yasası, vs var.



Dünya

Norveç’te de azalırken Danimarka ve İsveç de yeni korona rekorları kırılıyor.

İsveç’te, hastanelerin kapasitesinin yakında yeterli olmayacağı gerekçesiyle, İsveç komşu ülkelerden yardım istemeyi değerlendiriyor. Çünkü İsveç’te şu ana kadar 320.000 korona vakası görüldü; 7514 kişi öldü. Buda 100.000 kişide 74 ölü sayısı anlamına geliyor ki, bu dünya ortalaması olan 20’den çok yüksek. Norveç’te bu sayı ise yedi Finlandiya’da sekiz ve Danimarka da 16.

İsveçlilerin korona ayla mücadelesini konu olan bir heyecan dizisi dirilir İsveç’te hazırlanıyor önümüzdeki mayısta televizyonda gösterilecekmiş adı da “sürü“. Sürü bağışıklık kazanmak meselesinden ileri geliyor.


Brezilya’da ölü sayısı 180.000’e ulaştı. Amerika’da ise 300.000.

Avrupa’da Noel değişik ülkelerde değişik kısıtlamalarla kutlanacak. Bugünkü Aftenposten’da görülebilir.

Alman uçak şirketi Lufthansa 29.000 işçisini işten çıkarıyor



Pandeeminin Afrika’da açlık Katastrofı açlık felaketi yaratması yaratabileceği düşünülüyordu ancak yapılan bir araştırmaya göre neyseki durum böyle olmadı.

Afrika’da 1.2 milyar kişiyi yaşıyor. Burada sadece 55.000 kişi öldü; bunlardan yarısı da Güney Afrikalı. Amerika’da örneğin 330 milyon kişi yaşıyor ama burada 290.000 kişi öldü.

Bunun nedenleri araştırılır önce şunlar görülüyor:

-ülkelerde hemen önlem alındı

-halk dün çoğu insanların çoğu sağlık makamlarının uyarılarınauydu

-yaş ortalaması genç Afrika’da

-hava sıcak olduğu için insanlar daha çok dışarda oluyor

-köylerdeki sağlık hizmetleri oldukça iyi




Kaynakça:

- Aftenposten, 7-13 Aralık

- www.fhi.no





søndag 6. desember 2020

Korona testi yaptırmakta çekinilecek veya utanılacak bir şey yok!


Norveç’teki Türkler, Suriye ve Romanyalılar ile birlikte en az test yaptıran ve en çok korona görülen gruplar arasında... Geçtiğimiz Cuma günü Sağlık Bakanı Norveç hükümetinin aşı planını açıkladı... Oslo’da haftalardır ilk kez korona düşüşe geçti. Demek ki sıkı önlemler işe yarıyor... Norveç’e girişte korona testi yaptırmanın zorunlu olup olmaması parlementoda tartışılıyor... Koronanın rekor hızla bulaşmaya devam ettiği Amerika’da dakikada 2’den fazla kişi ölüyor...

Koronayla ilgili yeni önlemler ve haberlerle bu akşam, 6 Aralık, Norveç saatiyle saat 22, Türkiye saatiyle 24’de yine Radio inter fm 105.8 de beraberiz.

Radyoyu internet üzerinden, http://interfm.no/nettradio/nettradio/ adresinden dinleyebilirsiniz. Programdan sonra konuşmanın metnini aşağıda bulabilirsiniz.

https://gulay-kutal.blogspot.com/2020/12/korona-testi-yaptrmakta-cekinilecek.html

 (En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.)



Dünya Kadın Hakları Günü

Bu akşamki programımıza dinleyicilerimizin 5 Aralık Dünya Kadın Hakları gününü kutlayarak başlayalım. Bilindiği gibi 5 Aralık 1934'de Türkiye Cumhuriyetinde kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. O dönemde Avrupa'daki bazı gelişmiş ülkelerde bile kadınların bu hakkı bulunmuyordu. Seçme ve seçilme hakkına Fransa'da kadınlar 1944, İtalya'da 1945, Yunanistan'da 1952, Belçika'da 1960 ve İsviçre'de 1971 yılında kavuştular. Norveç’te ise kalınlar bu hakkı 1913’te elde ettiler.


Kadınlar olarak bu demokratik hakkımıza sahip çıkalım. Seçimlerde oy kullanalım ve seçilme hakkımız ışığında, benim gibi bir çok politikacı kadın gibi, seçilmeye, halkı temsil etmeye talip olalım.!



Sayılar ve vakalar

Dün itibari ile Norveç’te 131 hasta vardı korona yüzünden hastanede yatan; bunların 118’i Oslo civarındaki hastanelerde yatıyor, 19 kişi de respiratöre bağlı olarak tedavi görüyor.


Norveç’te Cuma günü itibarıyla bir günde 379 yeni vaka tespit edildi.


Norveç’te geçtiğimiz hafta tam 204 belediyede hiçbir korona vakası görülmedi. Korona görülen 152 belediyeden 87 belediyede ise beşten az vaka görüldü. Dolayısıyla 48. hafta itibari ile haftada beşten fazla yeni vaka görülen 65 belediye var. Ve tabii ki Oslo da bunlardan biri,


Bu haftadaki yeni vaka sayısı düşüyor. Buda çok iyi bir haber. Oslo’da da bir önceki haftaya göre son haftada yeni vaka sayısı %27 düştü. Buna ek olarak hastaneye yatırılan hasta sayısı da düştü. 49. haftada 87 yeni hasta yattı hastanelere. Bu da önceki haftaya göre % 21 azalış anlamına geliyor. 49. haftada yoğun bakıma yatan hasta sayısı 10 oldu; bu da bir önceki haftanin yarısı anlamına geliyor.


Bu arada gençler arasındaki yayılma da kaygı uyandırıyordu. Bu da geçtiğimiz hafta büyük ölçüde düştü. Geçtiğimiz hafta Oslo’da 231 çocuk ve gençte korona görüldü. Korona görülenlerin %26’sı yuvada ya da okulda. Bu düşüşler Oslo’da alınan önlemlerin etkili olduğunu gösteriyor . Bu pozitif gelişmelerin yanı sıra, test ettirenlerin sayısının düşmesi ise kaygı uyandırıyor.


Norveç’te koronadan ölme riski ortalama olarak % 0,12 yani binde 1,2; ancak 80 yaşın üstünde % 4.





Oslo

Ekim’den bu yana Oslo’da en az 20 hasta bakımevinde (sykehjem) korona görüldü.


Oslo’daki yaşlı bakım evlerindeki korona vakalarının yükselmesinde, maskenin yanlış kullanılmasının da etkisi olduğunu düşünüyor. Örneğin çalışanlar kendilerinde semptom olduğu halde, maske takarlarsa bunun bulaşmayı önleyeceği şeklinde düşünmüş olabilirler deniliyor. Halk Sağlığı Enstitüsü, FHI ise bakım evlerindeki korona yayılmasının önnleyebilmek için şunları öneriyor:


  • Oslo gibi koronanın yüksek olduğu yerlerde, tüm çalışanlar haftada bir kere test edilmeli

  • Bakım evlerinde tüm çalışanlara en temel korona önlemleri konusunda eğitim verilmeli

  • Çalışanlar tek bir yerde çalışmalı ve sürekli aynı gruplarda çalışmalılar

  • Yardımcı personel (vikar) ve öğrenciler de dahil olmak üzere kendilerinde semptom hisseden tüm çalışanlar evde kalmalı

  • Çalışanlar bir metrelik mesafe kuralına molalarda, soyunma odalarında, toplantı odalarında ve boş zamanlarında da özen göstermeli.



Kurallar

Norveç’i çeşitli bölgelere bölmek ve bu bölgelerde değişik korona önlemleri almak söz konusu.


Sarpsborg ve Fredrikstad da yeni ceza uygulamaları getiriliyor.


Kuralları tekrar edelim. Oslo’da geçerli olan kurallar şunlar:


  • Dışarıda içki satışı yasak. Restoranlar ve benzeri yerler, alkol servisi yapmadıkları sürece açık.

  • Tiyatro, sinema, konser, müze gibi, kültür ve boş zaman faaliyetleri sunan mekanlar kapalı.

  • Kapalı mekanlardaki tüm aranjmanlar yasak.

  • Yetişkinler için tüm boş zaman faaliyetleri iptal 

  • Çocuklar ve gençler için boş zaman faaliyetlerine devam ediliyor ancak müsabakalar, yarışmalar, kupa karşılaşmaları ve turnuvalar yapılmıyor.

  • Takside maske takmak zorunlu.

  • Dükkanlar ve alışveriş merkezleri, müşteriler arasında 2 metre mesafeyi korumak ve gözcü (“vakthold”) bulundurmak zorunda.



Bunlara ek olarak, daha önceden koyulmuş olan şu önlemler devam ediyor:



  • Evden çalışabilenler evden çalışmak zorunda.

  • İş ve okul dışında, yakın olarak görüştüğün kişilerin sayısı bir hafta içinde 10’u geçmemek zorunda.

  • Özel toplantılarda veya ziyaretlerde 10 kişiden çok kişi bir arada olmayacak. Bu kural hem kapalı hem açık mekanlar, hem çocuklar hem yetişkinler için geçerli.


Osloda yeni yılda yılbaşı gecesi havai fişek atışı yasak!




Aşı ve sağlıkla ilgili diğer konular

Pfizer ve BioNTech’in geliştirdiği aşı İngiltere’de kabul edildi. Bu, mRNA tarzı bir aşı.


Geçtiğimiz Cuma günü Norveç Sağlık Bakanı Høie, hükümetin aşı planını açıkladı. Önümüzdeki yazın daha normal geçebileceğini söyledi, 1.200.000 Norveçli ilk etapta aşı olacak. Bu sayı, risk grubunda olanların %70 ini ve koronaya en çok maruz gruplarla ilgili olarak çalışan personeli kapsayacak. Toplumun geri kalanı aşıya bahar aylarında ulaşabilecek. Ancak eğer koronanın bulaşma oranı artarsa, ya da aşıyla ilgili verilen bilgilerde bir değişiklik olursa, bu planda da değişiklik olabileceğinin altını çiziyor hükümet.


Bu grubun içinde:

  • 65 yaşın üstündekiler

  • Omsorgsboliger ve hasta bakım evlerinde (sykehjem) yaşayanlar

  • 18 ila 64 yaş arasında olup belli bazı hastalıkları olanlar, var.


Hastalarla yakın irtibatta olan 340.000 sağlık personeli bulunuyor Norveç’te.


Yılbaşından sonra aşı programı başladığında, aşı üreticileri programlarına devam ediyor olacak, dolayısıyla bu geçici bir onay, diyor Legemiddelverket’nin (Norveç ilaç ajansı) müdürü Audun Håga. Aşının yaşlılar üzerinde nasıl bir etkisi olduğunu, aşı olanın mikrobu kaparsa daha az mı hasta olacağı ve aşının az rastlanan yan etkilerinin olup olmadığını bilmek istediklerini belirtiyor. (Utrop, 5. desember 2020)


Aşı planında hiçbir belediyeye öncelik verilmeyeceği görülüyor, ama bu da bizi Oslo yöneticileri olarak şaşırtıyor çünkü bilindiği gibi Oslo’da hastalığın geldiği nokta çok kritik. Buna da sağlık Bakanı, Oslo’daki durumun, Halk Sağlığı Enstitüsü‘nun önerdiği aşılama programını değiştirecek seviyede olmadığı şeklinde cevap veriyor. Ardından ekliyor: eğer bazı bölgelerde korona çok çok artarsa, o zaman bu programda değişiklik yapılabilir. Ancak o zaman da bu bölgedeki sağlık personeline öncelik verilmesi söz konusu olabilir, diyor. Çünkü sağlık personeli sağlıklı olmazsa hastalara bakacak kimse de olmaz.


Sağlık bakanına, “Stovner, Alna ve Bjerke gibi Oslo’da koronanın yüksek olduğu semtlerde başlamamasının sebebi ne?” Diye sorulunca o da: “çünkü hala bu aşının insanı koronaya karşı koruyup korumayacağını bilmiyoruz. İlk etapta bildiğimiz şey, bu aşının kişiyi fazla hasta olmaktan koruyacağı,” Diye cevap veriyor. Şu an itibari ile aşının tüm belediyelere, orada yaşayan kişi sayısı ile orantılı olarak eşit şekilde dağıtılacağı bildiriliyor. Ancak halk sağlığı enstitüsü, hastalığın çok yaygın olduğu bölgelere öncelik verilebileceğini belirtiyor.



Yabancı kökenliler arasında korona

Norveç’te kendisini en çok test yaptıran grup, İsveçliler. Hatta Norveç’teki İsveçliler, İsveç’teki İsveçlilerden daha çok test ettiriyorlar kendilerini. Bunun nedeni olarak ta, Norveç’teki pek çok İsveçlinin, sağlık sektöründe çalışıyor olması gösteriliyor. İsveçlilerden sonra da Danimarkalılar, Almanlar, Sırplar, Iraklılar, Amerikalılar ve Pakistanlılar geliyor. Bu gruplar etnik Norveçliler kadar çok test yaptırıyorlar kendilerini. Gazetede çıkan bir haberde Pakistan kökenli bir vatandaş, Pakistanlar arasında test yaptırmanın bir tür tabu olduğunu söylüyor. Olumlu olan yan ise, yazdan bu yana Norveç’te yaşayan Pakistanların %23’ünün test yaptırmış olması. Test yaptıranlarınsa %11’i pozitif olduğu için, bu grupda daha çok test yaptırmak gerektiği ortada.


Öte yandan Vietnam, Litvanya, Latviya, Tayland, Eritrea, Romanya, Türkiye ve Suriye’den gelenlerin ise, kendilerini en az sayıda test ettiren grup olduğu belirtiliyor. Ve bu gruplar içinde de en çok korona görülen gruplar Romanya, Türkiye ve Suriyeliler. Bu tabii çok endişe verici bir durum. Dolayısıyla buradan tüm vatandaşlarımızın bir kez daha kendilerinde korona belirtileri görüyorlarsa mutlaka gidip kendilerini test ettirmelerini, bunda çekinecek veya utanılacak bir şey olmadığını tekrar edelim. Bugüne kadar Norveç’te yaşayanların yarısı kendisini test ettirdi mesela; toplam 2.100.000 test yapıldı. Zaten belki de sağlık sektöründe çalışanların kendisini haftada bir kez test edilmesi mecburi olacak. Lütfen bundan çekinmeyelim. Norveç’te kendisini en az test ettiren ve test edilenler arasında da en çok korona görülen grup olmak özelliğinden kurtulalım!


Temmuz ayından bu yana, Norveçlilerin %23’ü test ettirdi kendini ve test edilenlerin %1,2 pozitif test sonucu aldı. Test edilenler arasında Pakistan doğumluların ise %11’i pozitif çıktı Somalililerin %10, Eritrea doğumluların %9’u ve Irak ve Türkiyelilerin %8’inde korona çıktı. Daha önce de değinmiştik; bu durumun nedenleri arasında göçmen kökenlilerin genellikle geniş aileler olarak çok sayıda kişi olarak bir arada yaşaması, dolayısıyla daha küçük mekanlarda yaşaması, risk barındıran işlerde çalışmaları, genç nüfus olması ve sağlık durumlarının genelde belki daha kötü olması geliyor. Buna ek olarak da dil sorunları, kültür farkları ve sağlık sistemi ile olan daha yetersiz ilişkileri geliyor.


23 Kasım itibari ile Norveç’te toplam 1755 Polonyalı, 139 Somalili, 734 pakistanlı ve 250 Türk asıllı yurttaş yurttaş korona olmuş durumda.


Norveç’te “Semt Anneleri“ (Bydelsmødre) diye bir grup var. Bunlar yabancı kökenli aileleri bilgilendirmek üzere, her semtte çalışmalar yapan gönüllü kadınlar. Hatta bu kadınlardan bir tanesi de radyomuzun iletişimde olduğu Hayat Gülücü Boncuk hanım. Özellikle korona döneminde yaptıkları bilgilendirme çalışmaları ve dağıttıkları maskeler vs gibi halka yönelik somut yardımlarından ötürü dikkat çekiyorlar. Ve bu nedenle de gönüllü kurumlara verilen ödülün bu seneki sahibi oldular. Hayat hanımı ve Semt Anneleri’ni kutluyoruz. Gönüllü olarak bu çalışmalara katılmak isteyen bayanlar, internette “Bydelsmødre” diye ararlarsa bydelsmor.no’dan bu organizasyonla iletişime geçebilir, onların çalışmalarına katılabilirler. Burada tam 24 farklı dilde çalışan kadınlar var. Bu sayfaya girdiklerinde “Siz de Semt annesi olmak istiyor musunuz?”(‘Vil du bli bydels mor’?) linkine tıklarlarsa, kendileri de bu çalışmalara katılabilirler bulundukları semtte.




Okul

Okulların kapalı olduğu süre boyunca 15.000’den daha çok yabancı kökenli öğrenci daha az oranda Norveç eğitimi alabildi. Bunun da elbette bu öğrencilerin geleceği üzerinde oldukça olumsuz bir etkisi olacaktır. Oslo Met Üniversitesi’ndeki Çok Kültürlü Eğitim Merkezi yardımcı başkanı Marit Lunde, okulların zor durumda olduğunu bildiği için bundan şaşkınlık duymadığını, ancak bu öğrencilere pandemi durumu dışında da genellikle daha az öncelik tanındığını söyledi. Bunun ise “gizli” bir sorun olduğunu, pandemi ile sorunun daha da büyüdüğünü söylüyor.



Norveç’te diğer konular

Norveç’e girişte korona testi yaptırmanın zorunlu olup olmayacağı parlementoda tartışıldı. Zorunlu yapılırsa ve test negatif çıkarsa karantinaya girilmemesinden korkuluyor; çünkü negatif bir korona testi illa korona olunmadığı anlamına gelmiyor. Testin tekrar edilmesi lazım tamamen emin olabilmek için.


Bislet stadyumunda pek çok artistin katılacağı açık hava konserleri düzenlenecek Aralık‘ta; 11 ila 20 Aralık arasında Cuma, Cumartesi ve Pazar günleri. Katilanlar arasnda Norveç’i Eurovision’da temsil etmiş olan Diddrik Solli de var.


Noel kutlamalarına bir evde en fazla on kişi katılabilecek. Geçtiğimiz çarşamba günü hükümetin açıkladığı Noel’de geçerli olacak korona tedbirleri şunlar:


-Noel süresince yakın kontakta olduğun kişilerin sayısını sınırla

-çok sayıda kişinin olduğu yerlerde bulunmaktan kaçın

-bir arada yaşamadığın kişilerle aranda en az 1 metre mesafe tut

-koronanın çok görüldüğü yerlerde risk grubundakilerle en az 2 metre uzaklık gözet

-Norveç içinde ve dışında seyahatlerden kaçın. Ve bu ülkelerden ziyaretçi kabul etmekten kaçın.

-Anne ve babası ayrı olan çocuklar, Noel’de hem anneleri ve hem babalarıyla olabilecekler


Evde kalmanın, internet yoluyla daha çok kumar oynamak sonucunu yaratması endişelendiriyor.




Dünya

Şu an itibarıyla dünyada 216 ülkede 63.702.960 kişide korona görüldü. 1.476.632 kişi öldü ve 44.112.780 kişi sağlığına kavuştu. Dünyada en çok korona görülen ülke Amerika Birleşik Devletleri 13.920.000 kişi ile.Ondan sonra 9.463.000 kişi ile Hindistan, daha sonra 6.336.000 kişiyle Brezilya ve daha sonra da sırasıyla Rusya, Fransa, İspanya, İngiltere, İtalya, Arjantin ve Kolombiya geliyor.


Çin’deki Wuhan kentinde bundan tam bir yıl önce ilk korona hastası ortaya çıkmış, kısa sürede koronadan ölenlerin sayısı 4000’i bulmuştu. 11 milyon kişi tam 76 gün boyunca evinden çıkmamıştı. Şu an Wuhan’da durum hemen hemen normal. Dükkanlar açık, restoranlar dolu, kolektif taşımacılık ta normal gidiyor. Ama hala çok kişi dışarda maske kullanıyor. Mesafeye hala dikkat ediliyor. Virüsün ortaya çıktığı Huanan Çarşısı da kapalı.. 1.4 milyar kişi yaşayan Çin’de, son bir ay içerisinde günde 25’ten az vaka kaydedildi.


Çin’deki bu başarının sebeplerinden biri QR kodu denen uygulama. Bu app sayesinde, kişinin rengi, yanında bulunduğu kişilerin korona olup olmadığına bağlı olarak değişiyor. Elindeki QR-kodu kırmızı olmuşsa, dikkatli olman gerekiyor; evden çıkmaman gerekiyor.


Amerika’da korona, rekor hızla bulaşmaya devam ediyor. Dakikada 2’den fazla kişi ölüyor. Aralık,  Ocak ve Şubat aylarının çok zor geçeceğini düşünüyor Amerikalı uzmanlar. New York‘ta geçici morglar oluşturuldu. New York’ta yaşayan her 350 kişiden biri ölmüş durumda! Umut ise aşıda. Şubat sonuna kadar 100 milyon kişinin aşı olmasını umut ediyorlar. Son 24 saatte 3157 kişi öldü. Bu, pandeminin en üst düzeyde olduğu Nisan ayından bile çok çok fazla. Toplam 282.800 kişi öldü Amerika’da. Aşıya karşı şüpheci olanları ikna edebilmek için Barack Obama, George W Bush ve Bill Clinton, örnek olmak için herkesden önce aşı olacaklarını söylediler.


İsveç’te son bir gün içinde 35 kişi öldü. Şu ana kadar 7007 kişi hayatını kaybetti. Norveç’te ise 327 kişi! Dolayısıyla İsveç’te her 100.000 kişiden 69’u korona nedeniyle hayatını kaybetmişken, Norveç’te bu sayı 6. Danimarka’da ise bu sayı 15.


Yunanlı pastacı satışlarını korona gerçeğine göre gerçekleştiriyor:



Belçika’da bir aydır dükkanlar kapalıydı; Salı gününden itibaren Belçikalılar yine alışverişe başlayabilecekler. Alışverişe tek başına gitmek gerekiyor ve dükkanda yarım saatten daha fazla kalınamıyor, maske ve 1,5 metrelik mesafe zorunlu.


Avrupa’da Stokholm, Madrid’den sonra ikinci sırada geliyor.





Kaynakça: 

  • Aftenposten, 30 Kasım - 6 Aralık
  • Utrop.no
  • Fhi.no