Korona testi yaptırmakta çekinilecek veya utanılacak bir şey yok!

Norveç’teki Türkler, Suriye ve Romanyalılar ile birlikte en az test yaptıran ve en çok korona görülen gruplar arasında... Geçtiğimiz Cuma günü Sağlık Bakanı Norveç hükümetinin aşı planını açıkladı... Oslo’da haftalardır ilk kez korona düşüşe geçti. Demek ki sıkı önlemler işe yarıyor... Norveç’e girişte korona testi yaptırmanın zorunlu olup olmaması parlementoda tartışılıyor... Koronanın rekor hızla bulaşmaya devam ettiği Amerika’da dakikada 2’den fazla kişi ölüyor...

Koronayla ilgili yeni önlemler ve haberlerle bu akşam, 6 Aralık, Norveç saatiyle saat 22, Türkiye saatiyle 24’de yine Radio inter fm 105.8 de beraberiz.

Radyoyu internet üzerinden, http://interfm.no/nettradio/nettradio/ adresinden dinleyebilirsiniz. Programdan sonra konuşmanın metnini aşağıda bulabilirsiniz.

https://gulay-kutal.blogspot.com/2020/12/korona-testi-yaptrmakta-cekinilecek.html

 (En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.)

Dünya Kadın Hakları Günü

Bu akşamki programımıza dinleyicilerimizin 5 Aralık Dünya Kadın Hakları gününü kutlayarak başlayalım. Bilindiği gibi 5 Aralık 1934'de Türkiye Cumhuriyetinde kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. O dönemde Avrupa'daki bazı gelişmiş ülkelerde bile kadınların bu hakkı bulunmuyordu. Seçme ve seçilme hakkına Fransa'da kadınlar 1944, İtalya'da 1945, Yunanistan'da 1952, Belçika'da 1960 ve İsviçre'de 1971 yılında kavuştular. Norveç’te ise kalınlar bu hakkı 1913’te elde ettiler.

Kadınlar olarak bu demokratik hakkımıza sahip çıkalım. Seçimlerde oy kullanalım ve seçilme hakkımız ışığında, benim gibi bir çok politikacı kadın gibi, seçilmeye, halkı temsil etmeye talip olalım.!

Sayılar ve vakalar

Dün itibari ile Norveç’te 131 hasta vardı korona yüzünden hastanede yatan; bunların 118’i Oslo civarındaki hastanelerde yatıyor, 19 kişi de respiratöre bağlı olarak tedavi görüyor.

Norveç’te Cuma günü itibarıyla bir günde 379 yeni vaka tespit edildi.

Norveç’te geçtiğimiz hafta tam 204 belediyede hiçbir korona vakası görülmedi. Korona görülen 152 belediyeden 87 belediyede ise beşten az vaka görüldü. Dolayısıyla 48. hafta itibari ile haftada beşten fazla yeni vaka görülen 65 belediye var. Ve tabii ki Oslo da bunlardan biri,

Bu haftadaki yeni vaka sayısı düşüyor. Buda çok iyi bir haber. Oslo’da da bir önceki haftaya göre son haftada yeni vaka sayısı %27 düştü. Buna ek olarak hastaneye yatırılan hasta sayısı da düştü. 49. haftada 87 yeni hasta yattı hastanelere. Bu da önceki haftaya göre % 21 azalış anlamına geliyor. 49. haftada yoğun bakıma yatan hasta sayısı 10 oldu; bu da bir önceki haftanin yarısı anlamına geliyor.

Bu arada gençler arasındaki yayılma da kaygı uyandırıyordu. Bu da geçtiğimiz hafta büyük ölçüde düştü. Geçtiğimiz hafta Oslo’da 231 çocuk ve gençte korona görüldü. Korona görülenlerin %26’sı yuvada ya da okulda. Bu düşüşler Oslo’da alınan önlemlerin etkili olduğunu gösteriyor . Bu pozitif gelişmelerin yanı sıra, test ettirenlerin sayısının düşmesi ise kaygı uyandırıyor.

Norveç’te koronadan ölme riski ortalama olarak % 0,12 yani binde 1,2; ancak 80 yaşın üstünde % 4.

Oslo

Ekim’den bu yana Oslo’da en az 20 hasta bakımevinde (sykehjem) korona görüldü.

Oslo’daki yaşlı bakım evlerindeki korona vakalarının yükselmesinde, maskenin yanlış kullanılmasının da etkisi olduğunu düşünüyor. Örneğin çalışanlar kendilerinde semptom olduğu halde, maske takarlarsa bunun bulaşmayı önleyeceği şeklinde düşünmüş olabilirler deniliyor. Halk Sağlığı Enstitüsü, FHI ise bakım evlerindeki korona yayılmasının önnleyebilmek için şunları öneriyor:

• Oslo gibi koronanın yüksek olduğu yerlerde, tüm çalışanlar haftada bir kere test edilmeli

• Bakım evlerinde tüm çalışanlara en temel korona önlemleri konusunda eğitim verilmeli

• Çalışanlar tek bir yerde çalışmalı ve sürekli aynı gruplarda çalışmalılar

• Yardımcı personel (vikar) ve öğrenciler de dahil olmak üzere kendilerinde semptom hisseden tüm çalışanlar evde kalmalı

• Çalışanlar bir metrelik mesafe kuralına molalarda, soyunma odalarında, toplantı odalarında ve boş zamanlarında da özen göstermeli.

Kurallar

Norveç’i çeşitli bölgelere bölmek ve bu bölgelerde değişik korona önlemleri almak söz konusu.

Sarpsborg ve Fredrikstad da yeni ceza uygulamaları getiriliyor.

Kuralları tekrar edelim. Oslo’da geçerli olan kurallar şunlar:

• Dışarıda içki satışı yasak. Restoranlar ve benzeri yerler, alkol servisi yapmadıkları sürece açık.

• Tiyatro, sinema, konser, müze gibi, kültür ve boş zaman faaliyetleri sunan mekanlar kapalı.

• Kapalı mekanlardaki tüm aranjmanlar yasak.

• Yetişkinler için tüm boş zaman faaliyetleri iptal 

• Çocuklar ve gençler için boş zaman faaliyetlerine devam ediliyor ancak müsabakalar, yarışmalar, kupa karşılaşmaları ve turnuvalar yapılmıyor.

• Takside maske takmak zorunlu.

• Dükkanlar ve alışveriş merkezleri, müşteriler arasında 2 metre mesafeyi korumak ve gözcü (“vakthold”) bulundurmak zorunda.

Bunlara ek olarak, daha önceden koyulmuş olan şu önlemler devam ediyor:

• Evden çalışabilenler evden çalışmak zorunda.

• İş ve okul dışında, yakın olarak görüştüğün kişilerin sayısı bir hafta içinde 10’u geçmemek zorunda.

• Özel toplantılarda veya ziyaretlerde 10 kişiden çok kişi bir arada olmayacak. Bu kural hem kapalı hem açık mekanlar, hem çocuklar hem yetişkinler için geçerli.

Osloda yeni yılda yılbaşı gecesi havai fişek atışı yasak!

Aşı ve sağlıkla ilgili diğer konular

Pfizer ve BioNTech’in geliştirdiği aşı İngiltere’de kabul edildi. Bu, mRNA tarzı bir aşı.

Geçtiğimiz Cuma günü Norveç Sağlık Bakanı Høie, hükümetin aşı planını açıkladı. Önümüzdeki yazın daha normal geçebileceğini söyledi, 1.200.000 Norveçli ilk etapta aşı olacak. Bu sayı, risk grubunda olanların %70 ini ve koronaya en çok maruz gruplarla ilgili olarak çalışan personeli kapsayacak. Toplumun geri kalanı aşıya bahar aylarında ulaşabilecek. Ancak eğer koronanın bulaşma oranı artarsa, ya da aşıyla ilgili verilen bilgilerde bir değişiklik olursa, bu planda da değişiklik olabileceğinin altını çiziyor hükümet.

Bu grubun içinde:

• 65 yaşın üstündekiler

• Omsorgsboliger ve hasta bakım evlerinde (sykehjem) yaşayanlar

• 18 ila 64 yaş arasında olup belli bazı hastalıkları olanlar, var.

Hastalarla yakın irtibatta olan 340.000 sağlık personeli bulunuyor Norveç’te.

Yılbaşından sonra aşı programı başladığında, aşı üreticileri programlarına devam ediyor olacak, dolayısıyla bu geçici bir onay, diyor Legemiddelverket’nin (Norveç ilaç ajansı) müdürü Audun Håga. Aşının yaşlılar üzerinde nasıl bir etkisi olduğunu, aşı olanın mikrobu kaparsa daha az mı hasta olacağı ve aşının az rastlanan yan etkilerinin olup olmadığını bilmek istediklerini belirtiyor. (Utrop, 5. desember 2020)

Aşı planında hiçbir belediyeye öncelik verilmeyeceği görülüyor, ama bu da bizi Oslo yöneticileri olarak şaşırtıyor çünkü bilindiği gibi Oslo’da hastalığın geldiği nokta çok kritik. Buna da sağlık Bakanı, Oslo’daki durumun, Halk Sağlığı Enstitüsü‘nun önerdiği aşılama programını değiştirecek seviyede olmadığı şeklinde cevap veriyor. Ardından ekliyor: eğer bazı bölgelerde korona çok çok artarsa, o zaman bu programda değişiklik yapılabilir. Ancak o zaman da bu bölgedeki sağlık personeline öncelik verilmesi söz konusu olabilir, diyor. Çünkü sağlık personeli sağlıklı olmazsa hastalara bakacak kimse de olmaz.

Sağlık bakanına, “Stovner, Alna ve Bjerke gibi Oslo’da koronanın yüksek olduğu semtlerde başlamamasının sebebi ne?” Diye sorulunca o da: “çünkü hala bu aşının insanı koronaya karşı koruyup korumayacağını bilmiyoruz. İlk etapta bildiğimiz şey, bu aşının kişiyi fazla hasta olmaktan koruyacağı,” Diye cevap veriyor. Şu an itibari ile aşının tüm belediyelere, orada yaşayan kişi sayısı ile orantılı olarak eşit şekilde dağıtılacağı bildiriliyor. Ancak halk sağlığı enstitüsü, hastalığın çok yaygın olduğu bölgelere öncelik verilebileceğini belirtiyor.

Yabancı kökenliler arasında korona

Norveç’te kendisini en çok test yaptıran grup, İsveçliler. Hatta Norveç’teki İsveçliler, İsveç’teki İsveçlilerden daha çok test ettiriyorlar kendilerini. Bunun nedeni olarak ta, Norveç’teki pek çok İsveçlinin, sağlık sektöründe çalışıyor olması gösteriliyor. İsveçlilerden sonra da Danimarkalılar, Almanlar, Sırplar, Iraklılar, Amerikalılar ve Pakistanlılar geliyor. Bu gruplar etnik Norveçliler kadar çok test yaptırıyorlar kendilerini. Gazetede çıkan bir haberde Pakistan kökenli bir vatandaş, Pakistanlar arasında test yaptırmanın bir tür tabu olduğunu söylüyor. Olumlu olan yan ise, yazdan bu yana Norveç’te yaşayan Pakistanların %23’ünün test yaptırmış olması. Test yaptıranlarınsa %11’i pozitif olduğu için, bu grupda daha çok test yaptırmak gerektiği ortada.

Öte yandan Vietnam, Litvanya, Latviya, Tayland, Eritrea, Romanya, Türkiye ve Suriye’den gelenlerin ise, kendilerini en az sayıda test ettiren grup olduğu belirtiliyor. Ve bu gruplar içinde de en çok korona görülen gruplar Romanya, Türkiye ve Suriyeliler. Bu tabii çok endişe verici bir durum. Dolayısıyla buradan tüm vatandaşlarımızın bir kez daha kendilerinde korona belirtileri görüyorlarsa mutlaka gidip kendilerini test ettirmelerini, bunda çekinecek veya utanılacak bir şey olmadığını tekrar edelim. Bugüne kadar Norveç’te yaşayanların yarısı kendisini test ettirdi mesela; toplam 2.100.000 test yapıldı. Zaten belki de sağlık sektöründe çalışanların kendisini haftada bir kez test edilmesi mecburi olacak. Lütfen bundan çekinmeyelim. Norveç’te kendisini en az test ettiren ve test edilenler arasında da en çok korona görülen grup olmak özelliğinden kurtulalım!

Temmuz ayından bu yana, Norveçlilerin %23’ü test ettirdi kendini ve test edilenlerin %1,2 pozitif test sonucu aldı. Test edilenler arasında Pakistan doğumluların ise %11’i pozitif çıktı Somalililerin %10, Eritrea doğumluların %9’u ve Irak ve Türkiyelilerin %8’inde korona çıktı. Daha önce de değinmiştik; bu durumun nedenleri arasında göçmen kökenlilerin genellikle geniş aileler olarak çok sayıda kişi olarak bir arada yaşaması, dolayısıyla daha küçük mekanlarda yaşaması, risk barındıran işlerde çalışmaları, genç nüfus olması ve sağlık durumlarının genelde belki daha kötü olması geliyor. Buna ek olarak da dil sorunları, kültür farkları ve sağlık sistemi ile olan daha yetersiz ilişkileri geliyor.

23 Kasım itibari ile Norveç’te toplam 1755 Polonyalı, 139 Somalili, 734 pakistanlı ve 250 Türk asıllı yurttaş yurttaş korona olmuş durumda.

Norveç’te “Semt Anneleri“ (Bydelsmødre) diye bir grup var. Bunlar yabancı kökenli aileleri bilgilendirmek üzere, her semtte çalışmalar yapan gönüllü kadınlar. Hatta bu kadınlardan bir tanesi de radyomuzun iletişimde olduğu Hayat Gülücü Boncuk hanım. Özellikle korona döneminde yaptıkları bilgilendirme çalışmaları ve dağıttıkları maskeler vs gibi halka yönelik somut yardımlarından ötürü dikkat çekiyorlar. Ve bu nedenle de gönüllü kurumlara verilen ödülün bu seneki sahibi oldular. Hayat hanımı ve Semt Anneleri’ni kutluyoruz. Gönüllü olarak bu çalışmalara katılmak isteyen bayanlar, internette “Bydelsmødre” diye ararlarsa bydelsmor.no’dan bu organizasyonla iletişime geçebilir, onların çalışmalarına katılabilirler. Burada tam 24 farklı dilde çalışan kadınlar var. Bu sayfaya girdiklerinde “Siz de Semt annesi olmak istiyor musunuz?”(‘Vil du bli bydels mor’?) linkine tıklarlarsa, kendileri de bu çalışmalara katılabilirler bulundukları semtte.

Okul

Okulların kapalı olduğu süre boyunca 15.000’den daha çok yabancı kökenli öğrenci daha az oranda Norveç eğitimi alabildi. Bunun da elbette bu öğrencilerin geleceği üzerinde oldukça olumsuz bir etkisi olacaktır. Oslo Met Üniversitesi’ndeki Çok Kültürlü Eğitim Merkezi yardımcı başkanı Marit Lunde, okulların zor durumda olduğunu bildiği için bundan şaşkınlık duymadığını, ancak bu öğrencilere pandemi durumu dışında da genellikle daha az öncelik tanındığını söyledi. Bunun ise “gizli” bir sorun olduğunu, pandemi ile sorunun daha da büyüdüğünü söylüyor.

Norveç’te diğer konular

Norveç’e girişte korona testi yaptırmanın zorunlu olup olmayacağı parlementoda tartışıldı. Zorunlu yapılırsa ve test negatif çıkarsa karantinaya girilmemesinden korkuluyor; çünkü negatif bir korona testi illa korona olunmadığı anlamına gelmiyor. Testin tekrar edilmesi lazım tamamen emin olabilmek için.

Bislet stadyumunda pek çok artistin katılacağı açık hava konserleri düzenlenecek Aralık‘ta; 11 ila 20 Aralık arasında Cuma, Cumartesi ve Pazar günleri. Katilanlar arasnda Norveç’i Eurovision’da temsil etmiş olan Diddrik Solli de var.

Noel kutlamalarına bir evde en fazla on kişi katılabilecek. Geçtiğimiz çarşamba günü hükümetin açıkladığı Noel’de geçerli olacak korona tedbirleri şunlar:

-Noel süresince yakın kontakta olduğun kişilerin sayısını sınırla

-çok sayıda kişinin olduğu yerlerde bulunmaktan kaçın

-bir arada yaşamadığın kişilerle aranda en az 1 metre mesafe tut

-koronanın çok görüldüğü yerlerde risk grubundakilerle en az 2 metre uzaklık gözet

-Norveç içinde ve dışında seyahatlerden kaçın. Ve bu ülkelerden ziyaretçi kabul etmekten kaçın.

-Anne ve babası ayrı olan çocuklar, Noel’de hem anneleri ve hem babalarıyla olabilecekler

Evde kalmanın, internet yoluyla daha çok kumar oynamak sonucunu yaratması endişelendiriyor.

Dünya

Şu an itibarıyla dünyada 216 ülkede 63.702.960 kişide korona görüldü. 1.476.632 kişi öldü ve 44.112.780 kişi sağlığına kavuştu. Dünyada en çok korona görülen ülke Amerika Birleşik Devletleri 13.920.000 kişi ile.Ondan sonra 9.463.000 kişi ile Hindistan, daha sonra 6.336.000 kişiyle Brezilya ve daha sonra da sırasıyla Rusya, Fransa, İspanya, İngiltere, İtalya, Arjantin ve Kolombiya geliyor.

Çin’deki Wuhan kentinde bundan tam bir yıl önce ilk korona hastası ortaya çıkmış, kısa sürede koronadan ölenlerin sayısı 4000’i bulmuştu. 11 milyon kişi tam 76 gün boyunca evinden çıkmamıştı. Şu an Wuhan’da durum hemen hemen normal. Dükkanlar açık, restoranlar dolu, kolektif taşımacılık ta normal gidiyor. Ama hala çok kişi dışarda maske kullanıyor. Mesafeye hala dikkat ediliyor. Virüsün ortaya çıktığı Huanan Çarşısı da kapalı.. 1.4 milyar kişi yaşayan Çin’de, son bir ay içerisinde günde 25’ten az vaka kaydedildi.

Çin’deki bu başarının sebeplerinden biri QR kodu denen uygulama. Bu app sayesinde, kişinin rengi, yanında bulunduğu kişilerin korona olup olmadığına bağlı olarak değişiyor. Elindeki QR-kodu kırmızı olmuşsa, dikkatli olman gerekiyor; evden çıkmaman gerekiyor.

Amerika’da korona, rekor hızla bulaşmaya devam ediyor. Dakikada 2’den fazla kişi ölüyor. Aralık,  Ocak ve Şubat aylarının çok zor geçeceğini düşünüyor Amerikalı uzmanlar. New York‘ta geçici morglar oluşturuldu. New York’ta yaşayan her 350 kişiden biri ölmüş durumda! Umut ise aşıda. Şubat sonuna kadar 100 milyon kişinin aşı olmasını umut ediyorlar. Son 24 saatte 3157 kişi öldü. Bu, pandeminin en üst düzeyde olduğu Nisan ayından bile çok çok fazla. Toplam 282.800 kişi öldü Amerika’da. Aşıya karşı şüpheci olanları ikna edebilmek için Barack Obama, George W Bush ve Bill Clinton, örnek olmak için herkesden önce aşı olacaklarını söylediler.

İsveç’te son bir gün içinde 35 kişi öldü. Şu ana kadar 7007 kişi hayatını kaybetti. Norveç’te ise 327 kişi! Dolayısıyla İsveç’te her 100.000 kişiden 69’u korona nedeniyle hayatını kaybetmişken, Norveç’te bu sayı 6. Danimarka’da ise bu sayı 15.

Yunanlı pastacı satışlarını korona gerçeğine göre gerçekleştiriyor:

Belçika’da bir aydır dükkanlar kapalıydı; Salı gününden itibaren Belçikalılar yine alışverişe başlayabilecekler. Alışverişe tek başına gitmek gerekiyor ve dükkanda yarım saatten daha fazla kalınamıyor, maske ve 1,5 metrelik mesafe zorunlu.

Avrupa’da Stokholm, Madrid’den sonra ikinci sırada geliyor.

Kaynakça: 

• Aftenposten, 30 Kasım - 6 Aralık
• Utrop.no
• Fhi.no