“Norveç halkının Covid-19 önlemlerine olan güvenini korumak için kuralları ihlal eden Başbakan Solberg'i cezalandırmamız gerekiyor.” Norveç başbakanına Covid-19 önlemlerine uymadığı gerekçesiyle ceza kesen polisin bu sözleri Türkiye de dahil tüm dünyada konuşuluyor. Peki Norveç’te pandemi ne noktada? Aşı konusundaki gelişmeler neler? Bize ne zaman sıra gelecek?
Norveç’te üç kişinin hayatını kaybetmesiyle ilişkili olduğu düşünülen Astra Zeneca aşısı ile ilgili tıbbi araştırma sonuçlandı. Çalışma neler gösteriyor? Önümüzdeki hafta yayınlanacak olan korona komisyonu raporu, Norveç’in pandemi krizi yönetiminde hangi hataları ve eksiklikleri ortaya çıkaracak?
Koronayla ilgili yeni önlemler ve haberlerle bu akşam, 11 Nisan 2021’de, Norveç saatiyle saat 21.30, Türkiye saatiyle 23.30’da yine Radio inter fm 105.8 de beraberiz. Radyoyu internet üzerinden, http://stream.interfm.no/interfm_hq adresinden dinleyebilirsiniz. Programdan sonra konuşmanın metnini aşağıda bulabilirsiniz:
https://gulay-kutal.blogspot.com/2021/04/basbakan-solberg-korona-kurallarna.html
(En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.)
Vakalar
Norveç’te cumartesi günü hastanelerde 280 koronalı hasta vardı. Bunlardan 57’si entübe tedavi görüyor. Bir önceki güne göre dört kişi, Paskalya öncesine göre 40 kişi artış anlamına geliyor.
Ancak yeni vaka sayisinda düsüs var. R sayisi da Norvec genelinde 1’in altinda: 0,86.
Ingiliz mutasyon orani %83.
Bugün Oslo’da yeni vaka sayısı 120 idi ki Buda daha önceki günlere göre bir düşüş anlamına geliyor, ancak Oslo Yerel Yönetim BaşkanıRaymond Johansen açılmanın erken olacağını düşündüğünü söylüyor. Bu hafta yeni kurallari aciklamasi bekleniyor.
Norvec’te 14. Hafta itibariyla toplam 102 000 vaka görüldü. Son haftalardaki yeni vaka sayisi ise söyle:
2021-11 | 6572 |
2021-12 | 5911 |
2021-13 | 5096 |
2021-14 | 2570 |
Oslo’da ise 14. hafta itibariyla toplam 30 313 vaka görüldü (Yani tüm Norvec’in ucte biri). Son haftalardaki yeni vaka sayisi ise söyle:
2021-11 | 2293 |
2021-12 | 1854 |
2021-13 | 1646 |
2021-14 | 803 |
Tüm Norvec’te 8 Nisan itibariyle toplam hastaneye yatmis hasta sayisi 3753. Son dört günde hastaneye yatan hasta sayisi günde ortalama 30 kisi, yogun bakima yatan hasta sayisi ise ortalama 3:
05.04.2021 | 27 |
06.04.2021 | 32 |
07.04.2021 | 27 |
08.04.2021 | 7 |
Norvec’te su ana dek hayatini kaybedenlerin sayisi 323’ü kadin, 361’i erkek olmak üzere toplam 684:
Alder | Kvinner | Menn |
0-39 | 2 | 1 |
40-49 | 5 | 7 |
50-59 | 3 | 25 |
60-69 | 19 | 51 |
70-79 | 54 | 89 |
80-89 | 113 | 130 |
>=90 | 127 | 58 |
Gectigimiz hafta korona yüzünden ölen kisilerden biri, biraz özel bir kisi. Gran Belediyesi’nde yasayan Hans Gaarder adli bu kisi, yillardir konspirasyon teorileriyle ugrasip, koronanin ciddi bir hastalik olduguna inanmayan bir sahismis. Oldugunde korona oldugu ortaya cikmis. Simdi Mart ayi sonunda evinde düzenledigi bir aranjmana katilanlarin izi bulunmaya calisiliyormus. [1] Umarim bu olay da herkese gösterir ki bu isin sakasi yok. Bu gercek bir tehlike. Dalga gecmeye gelmez!
Yabancı kökenliler arasında durum
Hala yabancı kökenliler arasında durum daha kötü. Hem yeni vaka sayisi, hem de hastaneye yatanlar arasinda. 13. Haftada hastaneye yatanlarin %52’si yabancı kökenli idi.
Norvec, Oslo ve Viken’de kurallar
Viken’deki 51 belediyede tedbir seviyeleri aşağı indirildi. Buradaki 51 belediyede 16 Mart’tan itibaren A seviyesinde, sıkı önlemler geçerli olmaya başlamıştı. Bunlardan 20’sinde hala A seviyesindeki önlemler geçerli. Bu belediyelerin arasında Bærum, Asker, Drammen, Lillestrøm vs var. Yani buralarda hala sıkı kurallar gecerli. Nesodden’ın da aralarında olduğu 19 belediyede ise, A seviyesinden B seviyesine geçildi. 13 belediyede ise bu önlemler kaldırıldı. Herkesin oturdugu belediyenin sayfasina girip kurallardan emin olmasında fayda var.
Norvec’te kurallar
Hala tüm Norveç’te cok sıkı korona kuralları geçerli. Tüm ülkede alkol servisi yasaklandı ve aradaki mesafenin 2 metre olması gerekiyor.
Dette er de nye nasjonale reglene:
▶ Nasjonal skjenkestopp.
▶ Stengte treningssentre, med unntak av for innbyggere i egen kommune.
▶ Forbud mot all innendørs idretts- og fri- tidsaktivitet for voksne over hele landet, med unntak for toppidretten.
▶ Svømmehaller stenges.
▶ Fornøyelsesparker, bingohaller og lignende underholdningstilbud blir stengt.
▶ Personer som returnerer til Norge etter unødvendig utenlandsreise må nå tilbringe hele karantenetiden på hotell, selv om de har negativ koronatest.
▶ Ansatte skal jobbe hjemmefra der det er praktisk mulig.
I tillegg kommer regjeringen med følgende nye anbefalinger:
▶ Maks to gjester på besøk.
▶ Hvis du kommer fra et område med høyt smittenivå, bør du hverken dra på overnattingsbesøk eller ha overnattingsbesøk. De som bor alene og barn og unge under 20 år kan ha overnattingsbesøk av én til to faste venner.
▶ Ha få kontakter og de samme over tid. Du bør begrense den sosiale kontakten mest mulig.
▶ Bruk av munnbind på alle steder der det ikke er mulig å holde to meters avstand.
▶ Bare benytte seg av kjøpesentre og varehus i hjemkommunen.
▶ Alle reiser som ikke er nødvendige, bør utsettes med disse unntakene: Reiser til og fra arbeid når det ikke er mulig med hjemmekontor. Reiser hjem til familien for studenter uten familie der de studerer. Reiser til hytte og fritidsbolig sammen med egen husstand.
▶ Det er tidligere bestemt at det skal være digital undervisning i universiteter, høyskoler og fagskoler fra og med 6. april. Dette fremskyndes nå til 25. mars og varer til 12. april.
De nye reglene og anbefalingene erstatter ikke strengere, lokale tiltak, som en rekke kommuner har innført. Dette betyr for eksempel at det fortsatt vil være forbudt med besøk av flere enn to personer i Oslo.
Evde bir kişi karantinadaysa, yani “smittekarantene”deyse, evdeki diğer kişiler de bekleme karantinasına (“ventekarantene”) girecek.
Oslo’da kurallar
Oslo’da yuvalar açık ama pek çok yuva da kapanıyor. Duruma yuvaların kendileri karar veriyorlar.
Osloda hane halkı dışında iki kişiden fazla eve misafir gelmesi yasak. Bu hem evin içi için geçerli hem de evin bahçesi için geçerli. Dışarıdaki buluşmalarda da yani parklarda vs buluşmalarda da on kişiden çok kişi bir araya gelemiyor.
Oslo’da bunlar disinda geçerli olan kurallar şunlar:
• Eczane, marketler ve “vinmonopol” (tekel) dışında tüm dükkanlar kapalı
• Takeaway dışında tüm restoranlar, kafeler kapalı
• Galeriler ve satan eserleri satılan yerler kapalı
• 20 yaş üzerindeki kişilerin organize boş zaman faaliyetlerinde bulunmaması tavsiye ediliyor
• Açık hava aranjmanları yasak
• Liseler ve “voksenopplæring» kırmızı seviyede
• Öğrenciler toplu olarak test yapılıyor (hızlı, tükürük testi)
• Şantiyelerde hapis cezası kurallara uyulmazsa
• Takside maske takmak zorunlu.
• Dükkanlar müşteriler arasında 2 metre mesafeyi korumak ve gözcü (“vakthold”) bulundurmak zorunda.
• Evden çalışabilenler evden çalışmak zorunda.
• İş ve okul dışında, yakın olarak görüştüğün kişilerin sayısı bir hafta içinde 10’u geçmemek zorunda.
Osloda siki kurallar 15 Nisan Perşembe gününe kadar devam ediyor.
Oslo’da okullar
Tüm orta okul ve liseler 16 Nisan’a dek kapali. Dijital egitim veriliyor.
5-7. siniflar da koronanin yogun oldugu bolgelerde kapali. Diger okullar ve ana okullari acik.
Başbakan Erna Solberg’e 20 000 kron para cezasi
Başbakan Erna Solberg’e, yaş günü sırasında korona kurallarına uymadığı gerekçesiyle 20.000 kron ceza verildi. “Koskoca bir başbakana” korona kurallarına uymaması yüzünden ceza verilmesi ve bunun nedenlerini açıklayan o polisin videosu Türk basınında da yankı uyandırdı. Türkiye’de de bu durum Norveç’teki gelişmiş demokrasinin bir örneği olarak gösterildi. Bunun da doğru olduğunu düşünüyorum. Elbette kim olursa olsun korona kurallarına uymaması halinde ,diğer tüm vatandaşlara yapılan yapılmalı. Polis konuşması sırasında, “yasa herkes için eşitse de, herkes eşit değildir. Başbakan ülkenin en baş temsilcisidir ve pek çok kereler pandemeyi önlemek için hükümetin aldığı kararları bizzat kendisi dile getirmiştir. Bu yüzden, halkın korunma önlemlerine duyduğu güvenin sarsılmaması için başbakan da olsa kendisine ceza verilmesi gereklidir,” dedi.
26 Şubat‘ta Erna Solberg’in 13 aile üyesi bir restoranda yemek yemişler. Başbakan kendisi yemeğe katılmamış olsa da yemegi düzenleyen kişilerden biriymis. Aslında başbakanın kendisi de yemeye katılacakmis ama gözünde olan bir problem yüzünden doktora gittiği için yemeğe katılamamıs. Erna Solberg buna rağmen yemegi düzenlediği için cezaya çarptırıldı ve zaten kendisi de bu cezayı kabul etti. Öte yandan eşine ceza verilmedi. Şimdi de bu tartışılıyor. Hukuk profesörleri, Başbakan’ın korona konusunda daha ağır cezalandırılması gibi bir durumun yasada yeri olmadığını söylüyorlar. Dolayısıyla polisin ifadelerini de doğru bulmuyorlar. Tabii ki kanun önünde herkes eşit diyorlar. Yemeğe katılan diğer kişilere de ceza kesilmesi gerektiğini söylüyorlar.
Öyle veya böyle, kanımca, Norveç başbakanının korona kuralları konusunda bir ihmalinin olduğu açık ve bu konuda cezalandırılması da son derece yerinde bir işlem. Norveç demokrasisinin ve saydamlığının geldiği noktayı göstermesi açısından da son derece önemli. Nitekim Türkiye’de de bu olayı tartışan çevreler, Norveç demokrasisinin örnek alınması gerektiğini söylüyorlar.
Norvec’in aşama aşama acılma planı
“Statsminister Erna Solberg har lagt fram en plan for gjenåpning av Norge i fire trinn.” Eve kac kisi misafir gelebilecek, alkol servisi, iki metre yerine bir metre mesafe, aranjmanlara kac kisi katilabilecek, vs. “Gradvis skal restriksjonene i privat og offentlig sfære bli lettere og færre - inntil vi nærmer oss en ny normalitet. Overgangen fra ett trinn til det neste skal styres av tre faktorer: Smittesituasjon og sykdomsbyrde, kapasitet i helsetjenesten og vaksinasjon. Solbergs mantra er tydelig formulert: Data, ikke dato.
DE FIRE FASENE har tydelige mål og framstår som gjennomtenkte og realistiske. Planens hovedinnhold har bred støtte i Stortinget, selv om Arbeiderpartiet, SV og Rødt også vil ha flere tiltak for grupper som er hardest rammet av pandemien.” Bir sürü permite edilmis kisi var, issizlik var, iflas etmis isletmeler var… Bunlara iliskin bir plan olmamasi elestirilecekbir sey!
“ERNA SOLBERG GJORDE et stort nummer av at planen om gjenåpning ikke har noen datoer. Som utgangspunkt er det åpenbart fornuftig. Et år med pandemi har lært alle i dette landet hvor fort situasjonen kan skifte. Tilbakeslagene kommer hyppig og kan ramme tungt.
PROBLEMET ER AT statsministeren ikke holder seg til sitt eget prinsipp. Det varte bare de minuttene hun sto på Stortingets talerstol. Deretter kom ønskedatoene trillende: Trinn 1 i neste uke, trinn 2 i siste halvdel av mai, trinn 3 i utgangen av juni og trinn 4 i utgangen av juli.
Denne konstruksjonen bygger på at situasjonen bedrer seg tilstrekkelig hver tredje uke. Noen slik regularitet har aldri inntruffet under pandemien så langt. Selv om statsministeren tok nokså klare forbehold, er det særdeles dristig å skape denne type forventninger. Som hun selv var inne på: En ny virusvariant kan slå hele spillet over ende.»[2]
Aşı ve saglıkla ilgili diger konular
Astra Zeneca ve Johnson&Johnson aşıları olmazsa, korona vakalarının sayısında toplam %30 oranında artış olacağı ve hastaneye yatışlarda da yine aynı oranda bir artış olacağı öngörülüyor.
Asi programi / siralama
Prioriteringsrekkefølgen av risikogruppene:
1. Beboere i sykehjem
2. Alder 85 år og eldre
3. Alder 75-84 år
4. a) Alder 65-74 år og b) personer mellom 18¤ og 64 år med sykdommer/tilstander med høy risiko for alvorlig forløp (merket med * i listen over risikogrupper under)
5. Alder 55-64 år med underliggende sykdommer/tilstander (se listen over risikogrupper under)
6. Alder 45-54 år med underliggende sykdommer/tilstander
7. Alder 18-44 år med underliggende sykdommer/tilstander
8. Alder 55-64 år
9. Alder 45-54 år
Oslo’da aşılamalar 2 Ocak’ta başladı. Bjerke bölgesinde yakında 45 yaşındakiler aşılanmaya başlanacak. Oysa ülkenin pek çok yerinde hala 70 yaşındakiler aşı bekliyorlar. Bjerke’de sorulanların hemen hemen hepsi aşı olmak istediğini söylüyor.
Aşı programi konusunda daha fazla bilgi icin:
https://www.fhi.no/sv/vaksine/koronavaksinasjonsprogrammet/hvem-kan-fa-koronavaksine/
Oonaylanmış aşılar
Şu an Norveç’te onaylanmış aşılar şunlar:
· MODERNA
· Pfizer, Biontech
· Astra Zeneca (Simdilik ara verildi)
· Johnson&Johnson
Şu aşılar da onaylanmayı bekliyor:
· Çek Novavax
· Alman Curevac
· Sputnik V
Jessheim ve Sandnes’deki iki hasta bakim evinde korona patlamasi (korona utbrudd) yasandi. Yaslilarin hepsinin asi (Pfizer) olmus olmasina ragmen. Virüs, Güney Afrika ya da Brezilya mutanti imis. FHI durumu arastiriyor.
Bu arada “aşı pasaportu“ meselesi tartışılıyor onlar beşte. Bu, aşı olanlara, bir belge ya da bir pasaport verilmesi anlamına geliyor. Bu sadece yurtdışına gidip gelme konusunda değil, normal hayattada kullanılabilecek bir belge olsun diyenler var. Yani bu belgeyi gösterince konserlere gidilebilir, toplu taşımacılık kullanılabilir, hayat daha normal gelebilir aşı olmuş olanlar icin.
Astra Zeneca aşısı
Astra Zeneca aşısı Danimarka ve Norveç’te Nisan’a kadar yine durdurulmuş durumda. Bunun nedeni pihti atmaya neden olması; Buda beyin kanamasına kadar varan ciddi sonuçlar doğra biliyor. 20 milyon kişi astra seneca aşısından oldu. Sadece 30 kişi de ciddi sonuçları olduğu belirtiliyor.
Astra Zeneca aşısıyla ilgili dört haftadır süren tıbbi araştırmalar sonuçlandı. Oslo Üniversite hastanesi, Akershus hastanesi, Kuzey Norveç Üniversite hastanelerinin ortak yaptıkları araştırmalar sonucunda, 11 tane tıp uzmanının vardığı sonuçlar, New England Journal of Medicine de yayınlandı.
Norveç’te 133.807 kişi bu asıdan oldu. Bunların altısında aynı tür yan etkiler görüldü ve ne yazıkki dört kişi öldü. Bu uzmanların vardığı sonuç, aşının gercekten de “son derece ciddi“ (ekstremt alvorlige) yan etkileri olabildiği yönünde. Ölen hastalar 32 ila 54 yaş arasındaydı. Bunlar da ortak olan şey, aşı olduktan sonra vücutlarında aşırı miktarda antistof oluşmuş olmasıydı. Araştırmaya katılan o doktorlardan bir tanesi, şimdiye kadar hiç “bu kadar yüksek” (skyhøy) seviyede antistof görmemiştik. Laboratuvarımızdaki ölçümlerin sınırlarının bile dışında ölçüler bunlar, diyor. Uzmanlar bu durumu “vaksineindusert immun trombotisk trombocytopeni” seklinde tanimliyor.
Hastalardan dördü beyninde ciddi bir pihti atması dolayısıyla kafatasında kanamalar yaşadı. Bu durum aşıdan kaynaklanan güçlü bir korunma mekanizması tepkisidan kaynaklanıyor. Hayatını kaybeden kişilerin semptomları aşıdan yedi ila on gün sonra ve değişik semptomlar halinde ortaya çıkmış. Kiminde sırt ağrısı, kiminde ateş, baş ağrısı, görme zorluğu, bir diğerinde karın ağrısı vs gibi. 15 Nisan’da Halk Sağlığı Enstitüsü’nün bu konuda resmibir açıklama yapılması bekleniyor.
Bu arada değişik ülkeler bu aşı konusunda değişik tutumlar gösteriyor: İngiltere’de 30 yaşın altındakilere yapılmıyor; Belçika’da sadece 55 yaşın üstündekilere yapılacak; İsveç ve Finlandiya’da 65 yaşın üstündekilere yapılacak; Fransa’da 55 yaş üstü ne yapılacak. Danimarka’da ise Norveç gibi aşının yapımına şu an için ara verilmiş durumda.
Norvec’te depolarda 166.000 doz Astra Zeneca aşısı bekliyor. Janssen veya Johnson& Johnson aşısinda aynı problemin olduğu söyleniyor. Bu aşi Hollanda ve Belçika tarafından geliştirildi . Aşınin sadece bir dozu yeterli oluyor. Virus vektörü teknolojisine dayanarak üretilmiş bir aşı. Aynı teknoloji Astra Zeneca ve Sputnik aşıları tarafından da kullanılıyor. Buzdolabı sıcaklığında aylarca korunabiliyor.
Astra Zeneca aşısinın Norveç’te kullanılmayacağı ortaya çıkarsa, Halk sağlığı Enstitüsünın aşı takviminde ciddi gecikme olacak, çünkü bu takvime göre 1.600.000 doz aşı bekleniyordu mayıs, haziran ve temmuz aylarında. Bu dönemde değişik üreticilerden toplam 5.930.000 doz aşı bekleniyor. Yani Astra Zeneca aşısı %27’yi oluşturuyor. Hem Astra Zeneca hem de Johnson& Johnson kullanılmazsa, beklenen aşıların %40’ı ortadan yok olmuş anlamına geliyor. Bu durumda da aşı programı ciddi bir şekilde gecikmiş olacak.
Korona Komisyonu’nun raporu
Önümüzdeki Carşamba günü Korona Komisyonu’nun raporu açıklanacak. Bilindiği gibi Korona Komisyonu, pandeminin başladığından bu yana Norveç’in bu konuda yaptıklarını araştıran bir komisyon olarak kuruldu. Ne tip hataların yapıldığı, ne tip olumlu işler yapıldığı bu raporla ortaya çıkacak. Örneğin zaman zaman Halk Sağlığı Enstitüsü’nun önerdiği önlemlerle Sağlık Bakanlığı’nın önerdikleri arasında ciddi zıtlıklar olmuş. Zaman zaman birinin yaptığı işi öbürü tekrar yapmış. Aralarında görüş ayrılıkları olmuş.
Ancak yine de Norveç demokrasisi ve her şeyin saydam olması son derece güzel. Böyle bir raporun istenmiş olması ve yazılmış olması, bundan sonraki benzer durumlarda da öğretici olması açısından son derece gerekli. Ve dediğim gibi saydamlık da, toplumun yönetiminde, sağlık hizmetlerinde ne tip hataların yapılabileceği konusunda eğitici olması son derece önemli. Bakalım Korona Komisyonu’nun önümüzdeki hafta yayınlanacak raporu neler gösterecek. Bunuda önümüzdeki haftaki programda ele almaya çalışacağız.
Kanserle koronanin iliskisi
Yapılan yeni bir araştırmaya göre, kanser olan veya daha önce kanser olmuş olanlarının çoğunun, koronaya yakalanırlarsa ciddi bir şekilde hastalanma olasılığının toplumun diğer bireylerinden daha fazla olmadığı ortaya çıktı. Norveç’te şu an kanser olan ya da daha önce kanser olmuş olan 300.000 kişi var. Ancak yeni kanser teşhisi konulan konulanlar ya da son üç aydır bir kanser tedavisi görmüş olanlar koronaya yakalanırlarsa daha ciddi oranda hasta olma olasılığı da yüksek.
Dolayısıyla da yayılmakta olan kanser hastası olanlar, son üç ayda ameliyat geçirmiş kanser hastaları, son üç aydır kanser tedavisi görenler ve kanser teşhisi son bir yıl içinde konulmuş olanlar aşı sıralamasında öncelik görecekler.
Kanser hastası olup aynı zamanda koronaya yakalanan 547 kişiden 56’sı hayatını kaybetti. Bu da %10 anlamına geliyor. Bu da toplumun geri kalanından daha yüksek bir oran. Ancak kanser olanların çoğunun da yaşlı olduğu düşünülürse, significant bir sonuç oluşturmuyor bu durum. Ayrıca kanser hastalarının koronaya daha çabuk yakalanabileceği iddiasını doğrulayan bir sonuç çıkarmıyor Norveç’te yeni yapılan bu araştırma.
Japonya’da ilk kez, korona yüzunden cigerleri calisamayacak hale gelmis bir hastaya akciger dokusu nakli ameliyati yapildi. Hastaya doku, kocasi ve oglundan alinarak nakledilmis.
Diger saglik sorunlari
Covide yakalanan her on kişiden birinde aylarca sonra da hala yorgunluk, tat kaybı, koku kaybı gibi yan etkilerin sürdügü görülüyor.
Evden çalışmanın ruhsal problemleri psikolojik problemlere sebep olduğu görüldü yapılan bir araştırmanın sonucunda. Trygg Sigorta’nın yaptırdığı araştırma, pandemi sırasında psikolog veya psikiyatrist kullanımının %30 oranında arttığını gösterdi.
Dünyada durum
Almanya’da yeniden bir durumun ciddileşmesi bekleniyor. Son iki haftada hastanelere çok ciddi Covid vakalarının yattığı söyleniyor. Bu kişiler 30 ila 60 yaş arasında. Örneğin geçtiğimiz bir günde Almanya’da 24.000 yeni vaka olmuş ve 246 kişi hayatını kaybetmiş.
Yoksul ülkelerin uzun süre daha aşırı beklemek zorunda olacağı görülüyor.
Brezilya’da durum aciliyetini ve son derece üzücü bir durumda olmayı sürdürüyor. Geçtiğimiz Perşembe günü tek bir gündeki ölü sayısı 4250 idi! Buda Pandemi de şu ana kadar ki en yüksek. Aşı az, hastaneler ürün kapasitesi yetersiz kalıyor. Bugüne dek nesil ya da Coviddan 345.000 kişi hayatını kaybetti.
Amerika’da, korona yüzünden, Asya kökenlilere karşı yapilan ırkçılık artmakta.
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar