Norveç’te aşı pasaportu tartışılıyor

Norveç’te “aşı pasaportu” uygulanacak mı? Korona konusunda şu an hangi kurallar geçerli? Oslo’da okullar yarın açılıyor. Korona komisyonunun açıkladığı rapora göre Norveç, pandemiye tamamen hazırlıksız yakalandı! Oslo’da hangi bölgede ne kadar aşı yapıldı? Vaka sayısında azalmalara rağmen Oslo’da sıkı önlemler neden sürüyor?

Koronayla ilgili yeni önlemler ve haberlerle bu akşam, 18 Nisan 2021’de, Norveç saatiyle saat 21.30, Türkiye saatiyle 22.30’da yine Radio inter fm 105.8 de beraberiz. Radyoyu internet üzerinden, http://stream.interfm.no/interfm_hq adresinden dinleyebilirsiniz.

Programdan sonra konuşmanın metnini aşağıda bulabilirsiniz:

https://gulay-kutal.blogspot.com/2021/04/norvecte-as-pasaportu-tartslyor.html

(En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.)

Vaka sayilari

Korona önlemleri

Kurallara uymayanlara ceza

Korona komisyonunun raporu yayınlandı

Aşı konusundaki gelişmeler

Oslo’daki degisik bölgelerde aşılanma ne durumda?

Liselerde toplu testler

Pandemi ve gencler

Norvec’te korona neden en çok yabancı kökenliler arasında görülüyor?

Koronanin sosyal ve ekonomik etkileri

Dünyadan haberler

Avrupa birliği ve Norveç’te aşı pasaportu uygulaması başlayacak mı?

 

 

Vaka sayilari

Dün, yani 17 Nisan itibari ile, Norveç’te korona yüzünden hastanede yatanların sayısı 220 idi. Bu da bir önceki günden 22, beş gün öncesinden 68 kişi daha az.

 

Geçtiğimiz Cuma, yani 16 Nisan günü, Oslo’da 134 yeni korona vakası görüldü. Buda son bir haftalık ortalamanın 37 kişi altında, ve perşembe gününe göre de 58 kişi daha az. Son iki haftadır, Oslo’da günde ortalama 209 yeni vaka kaydedildi.

 

Norveç’te bugüne dek toplam 105.330 kişide korona görüldü. 706 kişi hayatını kaybetti. R-sayısı ise, 25 Mart’tan bu yana Norvec genelinde 0,8 – ki Oslo’yu saymazsak, bu da oldukca iyi.

 

Dünyada korona yüzünden hayatını kaybedenlerin sayısı 3 milyonu geçti. Hala günde 12.000 kişi korona yüzünden hayatını kaybetmekte.

 

Korona önlemleri

Cuma gününden itibaren Norveç genelinde önlemler hafifletirken, Osloda sıkı önlemler sürmeye devam ediyor. Oslo’da nüfusunun sadece %6’sı aşılanmış durumda. Osloda geçerli olan kurallar şöyle: 

 

• 19 Nisan dan itibaren yani yarın dan itibaren bütün okullar Açılıyor. Ama okullar kırmızı seviyede olacak. Yani öğrencilerin bir arada olabilecekleri arkadaş dayım
• İki kişi daha çok misafir gelemeyecek.
• Boş zaman faaliyetleri işler ve çocuklar için hala kapalı.
• Restoranlarda hala içki servisi yasak sadece tek Evey mümkün.
• Dükkanlar hala kapalı, marketler ve eczaneler dışında.
• Spor merkezleri, tiyatro ve SİNEMALAR kapalı.
• Arajmanları yasak.

Bu kurallar, geçtiğimiz Çarşambadan itibaren iki hafta süreyle uzatıldı ve 29 Nisan’a dek gecerli olacak.

 

Kurallara uymayanlara ceza

Korona çok uzun sürdüğü için, toplumda kurallara uyma konusunda bir bıkkınlık görülüyor. Bu nedenle korona kurallarının ihlal edilisine giderek daha cok rastlanıyor. Ancak unutmamalıyız ki hala, 2 metre mesafenin sağlanamadığı durumlarda dışarıda da olsak maske takmak zorundayiz. Ve diğer kurallara da uymazsak cezası var. 

 

Karantina kuralına uymayan 30 yaşlarındaki bir kadına 20.000 kron ceza yazıldı. Bu kişi Norveç’e geldikten beş gün sonra yabancılar dairesinde bir görüşmeye gittiği için, karantina kurallarına uygun olarak on gün karantinada kalmadığı için bu ceza verildi. 13 kişilik bir partiye gittikleri için 20-li yslardaki iki gence de 10 000’er kron ceza kesildi.

 

Korona komisyonunun raporu yayınlandı

Gectigimiz hafta korona komisyonunun merakla beklenen raporu yayınlandı. Rapor oldukca kapsamli ve 450 sayfadan olusuyor. Komisyonun hükümeti eleştirdiği en önemli nokta, Norveç’in böyle bir pandemeye hiçbir şekilde hazir olmadıgı! Raporda, Norveç’in Avrupa Birliği ile ortak anlaşmaya çok geç girdigi, bu tip felaketlere yıllardır hazırlık yapılmadığı anlaşılıyor. Saglik gerecleri ve malzemelerinin depoda yetersiz miktarda olmasindan ötürü ciddi sikinti yasandigi belirtiliyor. Komisyon raporu ayrıca, pandeminin başlangıcında, saglik makamlari ve hükümette yapılan önemli toplantilarda özet tutulmadığı, alınan notların hala bulunamadıgı, bu konuda bir ciddiyetsizlik olduğunu da gösteriyor. 

 

Komisyonun ulaştığı sonuçlardan birisi de, 2020 Mart ayında, pandemiyle ilgili alınan ilk önlemler ve Norveç’in kapatılması süreci içersinde, anayasaya aykırı davranıldığı. Önemli kararlar, hükümet tarafından değil, sağlık direktörlüğü tarafından alındı. Ayrıca geçtiğimiz sonbaharda yurtdışından gelen korona vakalarını önlemek için bir plan yapamadıgi belirtiliyor hükümetin. Öte yandan, Norvec’in pandeminin görece en cok kontrol altinda tutulabildigi ülkeler arasinda olmasini saglayabildigi icin, hükümet raporda övgü de aliyor.

 

Biz SV olarak hükümeti en cok, krizin, dusuk gelirliler üzerinde yarattigi sosyal ve ekonomik sorunlara, yeterince cabuk ve yeterince iyi cozumler getirmedigi icin elestitiyoruz. 

 

Aşı konusundaki gelişmeler

Astra Zeneca aşısının Norveç’te yapılıp yapılmayacağı kararı yeniden, Mayıs’a ertelendi. Danimarka’da bu aşı durduruldu. Almanya’da ise devam ediyor ve örneğin Almanya başbakanı Angela Merkel (66) bu aşıdan oldu. İskoçya’daki ileri gelen devlet yöneticileri de aynı aşıdan oldu. İngiltere’de sadece 30 yaşın altındakilere bu aşıdan yapılmıyor. Norveç’te bilndiği gibi, bu aşidan olan altı kişide pıhtı atmasına rastlanmış, bunlardan dördü de hayatını kaybetmişti.

 

Astra Zeneca aşısının ciddi yan etilerinin neden Norveç’te daha fazla görüldüğü, araştırma konusu olmaya devam ediyor. Bunun bir sebebi, Norveç’te tüm hastalıkların daha iyi kayıt edilmesi, dolayısıyla sonuclarinin daha iyi takip ediliyor olması olabilir. Bir başka neden olarak da, Kuzey Avrupalıların genetik olarak pıhtı atmasına daha yatkın olabileceğinden söz ediliyor.

 

Hükümet, Astra Zeneca aşısının, isteyenlere verilebilmesini öneriyor. Bir uzman grup bu konuyu araştırıp 10 Mayıs’a dek fikrini belirtecek. Janssen aşısı da beklemede. Astra Zeneca aşısının birinci dozunu almış olanların, ikinci dozu başka bir tür aşıyla alıp alamayacaklari konusundaki araştırmalar da sürüyor. 

 

 

Oslo’daki degisik bölgelerde aşılanma ne durumda?

 

 

 

Liselerde toplu testler

Liselerde, burundan alınan hızlı korona testi uygulaması başladı. Bu testin sonucu 20 dakika sonra alınıyor. Burna bir Çubuk sokarak alınıyor bu test. Daha önce Stovner okulunda tükürük testi denemesi yapılmıştı, ancak bunun gerektigi gibi uygulanamayacagı düşünülüyor. O yüzden şimdi bu burundan alınan test uygulaması deneniyor. 

 

İki santim uzunluğunda ki bu çubuğu burnuna sokup beş kere döndürüyor öğrenciler. Ondan sonra Çubuk bir torbaya konuluyor yeni bir zarfa konuluyor. Üstüne öğrencinin adı yazılıyor. Ondan sonra 20 dakika içinde testin sonucu aliniyor. Eğer öğrencilerden herhangi birinde test pozitif çıkarsa diger öğrenciler de karantinaya giriyor. Belediye bu testi şimdilik iki lisede deneyecek: Kongshavn ve Kuben vgs

 

Öğrenciler, bu testin diğer testlere göre çok daha kolay ve rahat olduğunu söylüyorlar. Bu da okullari daha uzun süre açık tutmada çok işe yarayabilir.

 

Pandemi ve gencler

Pandeminin bedelini düsük gelirliler çekmeye devam ediyor. Özellikle Groruddalen bölgesinde yaşayan ailelerde, işlerinden çıkarılanlar veya işlerini kaybedenler çok sayida. Buralarda yaşayan ailelerin çocuklarının, anne babalarının elektrik faturalarıni nasıl ödeyecekleri konusunda endişeli olmaya başladığı görülüyor. Bu hasarların, çocuklar üzerinde yaratılan bu belirsizliklerin tamiri için ne kadar süre geçeceği bilinmiyor elbette. Gençler arasında ümitsizlik, yalnızlık, endişe, depresyon, yeme bozukluğu ve hatta intihar düşüncelerinin arttığı görülüyor bu bölgelerde. P

 

Pandemi boyunca Oslo’da en çok Stovner bölgesinde korona görüldü. Burada nüfusun %8,2’si korona oldu. Stovner’i, Grorud, Alna ve Søndre Nordstrand izliyor. Pekçok gencin buralarda, ailelerini hastalıktan korumak için, korona kurallarının gerektirdiğinden daha büyük ölçüde kendini izole ettiği görülüyor. Okula gitmek istemeyen çocuklarda da bu yüzden bir artış gözleniyor.

 

Norvec’te korona neden en çok yabancı kökenliler arasında görülüyor?

Bu sorunun cevabini hiç kimse veremiyor gibi. Ancak kanımızca bunun pek çok nedeni var: yabancı kökenli insanlar genellikle daha çok servis sektöründe çalıştıkları için, diğer insanlarla daha çok birarada oluyorlar. Bu da koronaya yakalanmaları riskini arttırıyor. İkincisi genellikle yabancı kökenli aileler daha kalabalık bir şekilde ve daha küçük evlerde yaşıyorlar. Bu da aralarından birisi korona olunca, diğerlerine bulaştırma şansını arttırıyor. Bir başka neden de yeterince bilgilenemedikleri, Norveççe ile ilgili problemleri olmasi olabilir. Tüm bunlara ek olarak, bir de, yabancı kökenlilerin Norveç’te uzun süre yaşamış olmalarına rağmen, Norveçli makamlara yeterince güvenmemesi de olabilir. Nitekim aynı sorunu, aşı konusunda da gözlüyoruz. Tüm dünya aşı olma sırasına girmişken, tüm ileri gelenler aşı olarak halka rol modeli olurken, örneğin Norveç’in eski başbakanı Jens Stoltenberg, ki kendisi şu an NATO’nun başkanlığını yapıyor, Brüksel’de aşı olmuşken, yabancı kökenliler arasında aşıya karşı bir korku ya da bir güvensizlik daha çok gözleniyor. Oysa yasadigimiz ukelerin makamlarina güven duymamak icin hicbir neden yok. Pandemiyi yok etmemizin tek yolu, toplumda mümkün oldugunca kisinin koronaya karsi bagisiklik kazanmasi. Bunun yolu da aşı olmaktan geciyor.

 

Aşı strateji konusunda da, belki de aşı siralamasinda dusuk gelirlilerin cogunlukla yasadigi yerlere öncelik verilmesi gerekirdi. Hatta belki hala gerekiyor. Bir uzman bunu şöyle dile getiriyor: “sağlık açısından risk grubunda olanlara öncelik verilmesi gerektiğini düşündük, ancak yaşam zorluğu açısından risk grubunda olanlara öncelik verilmesi gerektiğini hiç konuşmadık”, diyor epidemi uzmanı Svenn-Erik Mamelund. [1]

 

Koronanin sosyal ve ekonomik etkileri

Oslo’daki klüpler ve spor merkezleri, 10.000 üyesini kaybetti. Bu arada korona virüsünün yüzme havuzlarında yaşamadığı, 30 saniye sonra öldüğü anlaşıldı. Klorlu su bütün bakterileri oldugu gibi virüsleri de öldürüyor. Yani bir anlamda antibakla dolu bir havuzda yüzüyor gibi oluyoruz! Ama tabii ki soyunma odalarındaki ve diğer ortak mekanlardaki mesafe ve hijyen çok önemli.

 

Kültür bakanlığı, kültür sektörüne yapacağı yardımı, 400 milyondan 800 milyon krona cikardı.

 

Şirketlerin vergi borçları ve katma deger vergilerilerini (mva) ödeme tarihi, üç ay uzatilarak, 30 Haziran’a ertelendi.

 

 

Dünyadan haberler

İngiltere’de kraliçe Elizabeth’in eşi prens Philip, geçtiğimiz hafta son yolculuğuna uğurlandı. Törene de korona kısıtlamaları damgasını vurdu.

 

Peru’nun eski başkanı Martin Vizcarra, sırası gelmeden aşı olduğu için, Peru Millet Meclisi’nin geçtiğimiz Cuma günü aldığı kararla, on yıl süreyle politikadan men edildi!

Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde ki korona durumu – son iki haftada 100 000 kiside vaka sayisi:

İsveç bunların arasında epey yükseklerde yaralıyor. Şu ana dek Norveç’te 684 kişi hayatını kaybetmişken İsveç’te 13.621 kişi hayatını kaybetti

 

 

Avrupa birliği ve Norveç’te aşı pasaportu uygulaması başlayacak mı?

Avrupa birliği 28 Nisan’da bu konuda bir karar verecek. Konu, Norveç’te de tartışılıyor. Aslında bu pasaport ya da bu belge, şimdiye kadar varolan belgelerden daha yeni bir şey olmayacak, çünkü şu anda da kişinin korona geçirip geçirmediğinin belgesini almak mümkün. Aşı olup olmadığının, olduysa ne zaman ve hangi aşıdan olduğunun kanıtını almak mümkün. Veya en son testinin negatif veya pozitif olduğunun belgesini de almak mümkün. Simdi tartışılan, bunun elektronik bir belge halinde ve taklidi zor bir belge olarak yapılması. Bu belgenin hem uluslarasi yolculuklarda, hem de ülke icinde kullanilmasi olasiligi var.

 

Bunun aşı olmamış kişileri ayrımcılığa uğratacağı şeklinde bir kaygı var. Öte yandan ülkelerin bunu, korona ile mücadele edebilmek için yaptığını unutmamak lazım.

 

---

Kaynakça

[1] 17.4 Avisa Oslo

12-18.4 Aftenposten

Fhi.no

Regjeringen.no