İngiltere'de ortaya çıkan mutasyon virüsün Norveç’te yayılması önlenmeye çalışılıyor!

İlk kez İngiltere'de tespit edilen koronavirüs mutasyonu Norveç’te yayılmakta! Bilinen korona türüne göre % 70 daha hızla yayılan virüs, merkezi Ski olan Nordre Follo Belediyesi’ndeki Langhus Bakımevi’nde ortaya çıkarak, bölgede şimdiye kadar 17 kişide, Norveç’te ise toplam 70 kişide görüldü. Bu yüzden Nordre Follo, Oslo, Moss, Ås ve Nesodden’un da aralarında olduğu 10 belediyede, 31 Aralık’a kadar her yer kapalı!

Koronayla ilgili yeni önlemler ve haberlerle bu akşam, 24 Ocak 2021”de, Norveç saatiyle saat 21.30, Türkiye saatiyle 23.30’da yine Radio inter fm 105.8 de beraberiz. Radyoyu internet üzerinden, http://interfm.no/nettradio/nettradio/  adresinden dinleyebilirsiniz.

Programdan sonra konuşmanın metnini aşağıda bulabilirsiniz.

https://gulay-kutal.blogspot.com/2021/01/ingilterede-ortaya-ckan-mutasyon.html

(En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.)

Geçtiğimiz hafta başında her şey oldukça iyi görünüyordu; fakat Perşembe günü aniden Nordre Follo belediyesinden iki önemli vaka haberi geldi. Nordre Follo, Oslo’nun güneydoğusunda, merkezi Ski olan, Oslo ile Moss arasında bir belediye. Bu vakalar korona virüsünün İngiltere’de mutasyona ugramis türündendi. Koronanın bu çeşidine N501Y deniyor. Güney Afrika’da görülen türün adı ise 501Y.V2.

 

N501Y – korona mutasyonu

Koronanin bu mutasyona ugramis halini önce de görmüştük Norveç’te ama, görülen vakalarin nereden kaynaklandığını söyleyebilmek mümkündü. Fakat bu kez, bunun izini sürmek mümkün değil. Langhus bo- og servicesenter’de ortaya çıkan bu vakalar, Norveç’te bir üçüncü korona dalgasinın başlangıcı olabilir. Cumartesi gecesi itibariyle, 65 korona vakası bu belediyedeki yayılmaya bağlanabiliyordu. Ve Pazar günü itibarıyla bunların 17’sinin mutasyona uğramış virüs oldugu anlasildi. Virüsün Moss ve Oslo’da da yayılmış olma ihtimali oldukca yüksek.

 

Bu yüzden durum çok daha tehlikeli görülüyor. Hükümet, Nordre Follo belediyesinde ve bu belediyeye komşu olan diğer belediyelerde çok sıkı tedbirler getirdi ki bunların içinde Moss ve Oslo da var. Cunku örneğin Ahus Hastanesi’ne yatırılan iki kişide bu mutasyon görüldü

 

Bu yeni mutasyon bildiğimiz korona türüne göre %70 oranında daha hızlı ve kolay yayılıyor. Şimdiye kadar bu mutasyonun daha tehlikeli olmadığı düşünülÿordu, ancak Cuma günü İngiltere’den koronanin bu tarzınin daha çok ölümlere sebep olabileceği haberi geldi. Ancak Norvec saglik makamlari, şimdilik bunun destekleyecek yeterli bilgi bulunmadigini söylüyor.

 

Geçtiğimiz Noel sıralarında aslında hasta bakım evlerinde (“sykehjem”) hemen hemen hiç korona yoktu. Fakat yeni yıldan sonra çok arttı. Cuma günkü rakamlara göre Oslo’daki hasta bakım evlerinde 29 vaka vardı. Ilaveten, 81 çalışanda da korona görülmüş durumdaydı. Bu kurumlardan birisi de Solvang Helsehus. Bunlardan alınan örnekler de, virüsün İngiliz mutasyonu olup olmadığı açısından araştırılmaya devam ediyor. Bunu anlamak 14 gün aliyordu. Ancak şimdi bu süre, Danimarka ve İngiltere’deki gibi 1-2 güne indirilebildi. Yeni bir test yöntemiyle,virüsün mutasyona ugramis tarzi olup olmadigi daha da çabuk anlaşılabilecek. 

 

Bu İngiliz mutasyonu Norveç’te de yayılabilir. Ancak Halk Sağlığı Enstitüsü direktörü Stoltenberg, öyle de olsa, şu an itibariyle pandeminin baslangicina göre çok daha hazırlıklı olduğumuzu, halkın, resmi makamların, belediyelerin çok daha donanımlı olduğunu, bunu daha kolay atlatabileceğimizi söylüyor[1]. 

 

Şu an itibarıyla korona testlerinin sadece %5’i bu mutasyonu var mı yok mu diye araştırılıyor. Şimdi bu oranın artırılması planlanıyor. Hangi korona testleri bu mutasyon içinde kontrol edilecek?

·       Norveç’e gelen yeni gelen birisinin korona testi pozitif çıkarsa 

·       Aşı olmuş birinde korona çıkarsa 

·       Normal korona semptomları dışında semptomlar görülürse 

·       Belediyeler belli terlerde ani bir patlamadan söz ederse

 

Bu durumlarda korona testi, acaba mutasyona uğramış bir korona mı var burada diye araştırılacak. Bu yeni virüsün özelliği, az miktarda vücuda girdiğinde kendini çoğaltma özelliğinin daha yüksek olması, böylelikle senin de daha çok kişiye bulaştırma imkanının artması.

 

Bu arada, koronanın tuvalet yoluyla bulaşık bulaşmayacağı araştırılıyor. Bu konuda henüz bilinen bir şey yok ancak yine de araştırma yapılıyor, çünkü pek çok virüs bu şekilde bulaşabiliyormuş. Bu konuda alınacak en iyi önlem, tuvaletin sifonunu çekerken, klozetin kapağını kapamak.

 

 

 

Norvec’te vaka sayisi 

24 Ocak 2021 tarihi itibarıyla geçtiğimiz hafta Norveç’te yeni vaka sayısı 2152, şu anda hastanede yatan sayısı 129, toplam aşılanan sayısı 71.971 ve şu ana dek hayatını kaybedenlerin sayısı 544 idi. 

 

 

 

Nordre Follo, Oslo ve bunlara komsu diger 13 belediyede kurallar

Virüsün Ingiltere asilli mutasyonunun görüldügü ya da görülmesi olasi, sözkonusu 10 belediyede kurallar ya da yasaklar sunlar:

 

·       Yuvalar, ilkokullar ve ortaokullar da kırmızı seviye.

·       Liselerde dijital eğitim.

·       Üniversite, yüksekokul ve meslek okullarında dijital eğitim. Okul binalar kapali.

·       Cenaze törenleri dışındaki tüm arajmanlar yasak.

·       Evden çalışabilen herkes evden çalışmak zorunda.

·       Gıda malzemeleri satan dükkanlar, eczaneler ve benzin istasyonları dışında, Vinmonopol (Tekel) da dahil, tüm dükkanlar kapalı.

·       Dışarda alkol satışı yasak.

·       Hem çocuklar hem yetişkinler için tüm spor ve boş zaman faaliyetleri durmuş durumda.

 

Aşağıdaki işyerleri ve diğer yerler kapatılıyor:

·       Paket servis dışında restoran ve bunun gibi yerler

·       Spor salonları

·       Yüzme havuzları, su parkları, spor tesisleri, otel havuzları ve benzeri 

·       Cenaze ve cenaze törenleri dışında inanç ve felsefe evleri, yani camiler vs 

·       Kütüphaneler

·       Eğlence parkları, tombala salonları, oyun salonları, oyun alanları, bowling salonları vs 

·       Müzeler

·       Sinema, tiyatro, konser ve benzeri kültür ve eğlence mekanları 

·       Insanları kapalı alanlarda toplayan kültürel, eğlence veya boş zaman etkinliklerinin yapıldığı diğer halka açık yerler ve işletmeler

 

 

Bunun dışında da yasak olmayan ama tavsiye edilen konular var. Bunlar da şöyle:

·       Eve ziyaretçi kabul etme ve evlerde toplama konusunda dikkatli olmalı.

·       Çok gerekmeyen yolculuklar yapılmamalı.

·       Belediyeler toplu taşımacılıkta daha da güçlü önlemler almalı

·       Berberler gibi müsterilerle yüz yüze gelmek gerektiren işletmelerde, daha da güçlü önlemler alınmalı 

·       Karantinanın 7 ila 10. günü arasında test yaptırmak öneriliyor 

·       Eğer bu yeni virüs mutasyonunun bulaşmış olmasından şüphe ediliyorsa, karantinada olanlarla aynı evde yaşayanlar da karantinaya girmeli 

·       Bu belediyelerde ikamet edenlerin diğer belediyelere alışveriş yapmak vs üzerine gitmemeleri

 

 

Aşı ve saglikla ilgili diger konular

Psikolojik yardım için yardim telefonlarını arayanların sayısı artıyor. Bu telefonlardan bir tanesi de “Mental helse”, yani “Ruh sağlığı“. Endişeli olduğunuz konular hakkında, ruhsal sıkıntılarınız hakkında bu telefonu arayip konuşabiliyorsunuz. Bu telefonu arayanların arasında dokuz yaşındaki çocuklar bile varmış. Ciddilesen korona önlemleriyle birlikte, depresyon ve endişe gibi ruhsal sorunlar da artabiliyor. Psikologlara göre, insanların şimdiye kadar görmedikleri durumlar karşısında endişeye kapılmaları çok doğal. Ayrıca insanlar bir bakima “sosyal hayvanlar”; diğer insanlarla bir arada olmayı istiyorlar. Bu yüzden korona dönemi hepimiz icin çok zor, çünkü diğer insanlarla iletişimimizi azaltıyor.

 

Norveç’te aşıyla ilgisi olduğu düşünülen 23 ölüm vakasının 13’ü değerlendirildi. Aşının normal yan etkilerinin çok güçsüz yaşlılarda ciddi sonuçlar oluşturmış olabileceğine karar verildi. Bu durum uluslararası planda da ilgi uyandırdı. Norveç’in İngilizce yayınladığı basın bildirisinde çok güçsüz durumda olan yaşlıların veya çok az hayatta yaşama süresi kalmış yaşlılara asi yapılıp yapılmamasının bireysel olarak değerlendirilmesi öneriliyor.

 

 

Okullar ve yuvalar

Oslo’da kirmizi seviyeye gecmeye hazirlanabilmek icin, bazi okullar Pazartesi-Sali günükapalı olabilir. Kırmızı seviyede olmak okulların kapanması anlamına gelmiyor. Egitimin kismen evden, kismen okuldan yapilmasi ve okuldaki önlemlerin arttirilmasi anlamina geliyor.

 

Şu zamanda çocuklar için yapılabilecek en güzel şey. onlarla açık havada faaliyetler yapmak; ormanlarda, parklarda,  göl kenarlarında dolaşmak.

 

Daha büyük çocuklar için de onlarla konuşun, kendinizin de bu durumda neler hissettiğinizi, kendinizin de enerjinizin azaldığından bahsedin. Onlara karsi açık sözlü olun. Gençleri de sizinle birlikte haberleri seyretmeye davet edin. Böylelikle anlamadıkları bu kuralların neden kaynaklandığını, niçin gerekli olduğunu anlama şansına sahip olabilirler.

 

Çocuklarınıza sorumluluk verin. Örneğin hangi cep telefonu şirketinin daha ucuz olduğunu araştırmalarını isteyin vs. Ayrıca talepkar olun. Örneğin ev işlerinde yardım talep edin, kardeşlerine bakmalarını isteyin. Yapabilecekleri işler konusunda talepkar olun ki, faaliyetlerin olmadığı şu zamanda bir boşluk ve anlamsızlık hissine kapılmasınlar. Ayrıca onları ilgilendiren konularla siz de ekstra ilgilenin şu dönemde. Örneğin cocugunuz saç modelini değiştirmişse veya üzerine degisik bir kazak giymişse, ya da kardeşine iyi davranmıssa vs. bunlara şu dönemde daha çok ilgi gösterin, aferin deyin, onlari cesaretlendirin. Tüm bunları uzman psikolog Line Marie Varholm Anne öneriyor.[2]

 

 

Oslo

Oslo’da test yaptıranların sayısı geçtiğimiz hafta azaldı. Oysa vaka sayısı hala yüksek olmaya devam ediyor. Oslo’da pandemi yoksul vatandaşları daha çok etkilemeye devam ediyor. Örneğin Stovner ve Søndre Nordstrand Bölgelerindeki vaka sayısı, Nordre Aker’dekinin tam altı katı! Bunun en büyük sebebi, yoksul kesimin daha küçük evlerde ve daha kalabalık bir şekilde yaşamaları. Oslo Yerel Hükümetimizin Başkanı Raymond Johansen’in da dediği gibi, “beş kişinin üç oda bir mutfak bir evde yaşayıp, evin babasının temizlikçi olarak çalıştıgı bir aileyle, iki katlı bir evde oturup anneyle babanın kendi calisma odalarında, evden çalıştıgi aileler arasında büyük fark var. 

 

Belediye bundan sonra daha aktif bir şekilde herkesi test yapmaya, özellikle koronanın yüksek görüldüğü semtlerdekileri tes yapmaya ikna edecek.

 

Etnik farklar sınıfsal farkları izlediği için ya da sınıfsal farklar farklarla paralel gittiği için, daha yoksul bölgeler ne yazıkki yabancı kökenlilerin de daha çok yaşadıkları bölgeler. Ve yine ne yazık ki, örneğin Somalililer arasında yapılan testlerde korona olanların oranı %15,6 iken toplumun geri kalan kesiminde bu oran sadece %2,7. Ancak dediğimiz gibi bunun sebebi daha çok kişinin küçük ortamlarda yaşamasi ve hastalığın bulaşmasına daha imkan veren işlerde çalışmasi. Geçtiğimiz hafta Oslo’daki yeni korona vakalarının %43’ü Norveç’in dışında doğmuş kişiler arasında görüldü.

 

Groruddalen og Søndre Nordstrand bölgelerinde altı tane mobil test istasyonu kuruldu. Salı günü de Gamle Oslo’da Grønland Torg’da test otobüsü vardı.

 

 

Aslında durum geçtiğimiz hafta iyi gidiyordu Oslo’da. Yeni vaka sayısı 832 idi. Bu da bir önceki haftaya göre %25,7’lik bir düşüş anlamına geliyordu. 3135 kişi de karantinadaydı.

 

Oslo’da hastalığın nasıl bulaştığının izini sürmek için tam 550 kişi çalışıyor. 

 

Yeni vakalar yine Oslo’nun dogusunda en çok görülüyor: Stovner, søndre Nordstrand, Grorud, Anna ve Gamle Oslo gibi.

 

Okullara gelince, Oslo’da 98 okulda 32.700 öğrenci, okuldan eğitim ve evden eğitimin bir kombinasyonu şeklinde eğitim görüyor. Yani ortaokullar ve liselerdeki öğrenciler iki günde bir evde.760 okul çalışanı, ki bunların 354’ü öğretmen, “çalışamayacak durumda”. Belediyenin 300 ana okulundan 14’ünde bazı bölümler karantinada. Tüm yuvalar daha kısa süreli açık; bu yüzden de anne babalarin çoğu normal iş gününden daha kısa çalışmak zorunda.

 

Oslo’da toplu taşıma kullananlar normalin %46’si oraninda.

 

 

 

Norvec’te diger konular

Şirketlere yardım

Şirketlere yardım uygulaması için başvurulabiliyor. Bu yardımdan faydalanabilmek için isletmenin gelirinin %30 unu ya da daha fazlasını kaybetmiş olmasi gerekiyor. Başvurmadan önce sirketin muhasebecisinin başvuruyu onaylaması gerekiyor. Eylül ve Ekim aylarındaki sabit giderlerin %70’e kadarı, ve Kasım ve Aralık aylarındaki sabit giderlerin %85’ine kadarını devlet karşılıyor.

 

https://www.brreg.no/nyhet/kompensasjonsordningen-er-apen/

 

Şema için buraya tıklayabilirsiniz:

 

https://kompensasjonsordning.brreg.no

 

Destek için son başvuru tarihi 14 Mart 2021.

 

Korona tazminati

Hastanedeyken korona bulaşmışsa tazminat alinabiliyor. Bunun için Norsk Pasientskadeerstatning’e başvurmak gerekiyor. Şu ana dek buna 75 kişi başvurmuş. Sağlık bakım evlerinde hayatını kaybeden yaşlıların yakınları da bunun için başvurabilir.

 

 

 

Dünya 

Her 100.000 kişi başına düşen ölü sayısı açısından en kötü durumda olan ülkeler Belçika, Slovenya, Çek Cumhuriyeti, İngiltere, İtalya, Bosna-Hersek ve Kuzey Makedonya. Bundan sonraki grupta ise ABD, Bulgaristan, Macaristan, vs geliyor. İsveç te bunların arasında. Bu sıralamaya göre Türkiye oldukça aşağılarda.

 

https://www.nrk.no/korona/status/?utm_campaign=korona-minisenter&utm_source=button&utm_medium=status

 

 

İlginç bir istatistik: 

Geçen sene, yani 2020’de  ölüm oranı İsveç’te %6,8 oranında artmış, Finlandiya’da %3,1,  Danimarka’da da %1,9 oranında artmış. Norveç’te ise %1,4 oranında azalmış; yani geçtiğimiz seneki ölümü oranı daha önceki senelere göre daha düşük

 

Dünyada toplam korona vakası sayısı 98.744.267 ve toplam ölü sayısı 2.120.578.10

 

 

Avrupa Birligi

Bu yaz için, avrupda seyahat ederken, “aşı pasaportu“ uygulamasından bahsedilmeye başlandı. Bu uygulamayla, aşı olduğunuz belgesi olursa, gittiğiniz ülkede karantinaya girmenize gerek kalmayacak. Bu uygulamayı en çok isteyen ülkeler Yunanistan, İtalya, Portekiz ve İspanya. Çünkü bu ülkeler turizme ihtiyacı olan ülkeler. Ancak seyahat edebilmek için illa aşı olmuş olmak gerekmeyecegi de vurgulanıyor. Sadece eğer aşı olmuşsan ve elinde aşı pasaportun varsa, gittigin ülkedeülkede karantinaya girmekten kurtuluyorsun. Bu uygulama henüz başlanmadı, sadece bir öneri şeklinde.

 

Avrupa Birliği’nin planı, Mart sonuna kadar sağlık çalışanlarının %80’inin ve 80 yaşın üzerindeki herkesin aşılanmış olması. Yaza kadar da bütün yetişkinlerin %70 inin aşılanmış olması.

 

 

 

Son olarak...

Bu arada ilginç bir haber verelim. Yılbaşında üniversitelerin kapandığı açıklandığında ve öğrencilerin toplu taşımacılığı kullanmaması istendiğinde, 23 yaşındaki üniversite öğrencisi Eirik Frogner kayakla Oslo’dan Bergen’deki Handelshøyskolen’a kadar kayaklı gitti. 2 Ocak‘ta yola çıkan öğrenci günde 10-15 km giderek, iki hafta sonra Bergen’e vardı.

 

 

---

[1] 23 Ocak 2021 nrk.no

 

[2] Aftenposten, 24 Ocak 2021

Kaynakça:

Aftenposten, 18-24 Ocak 2021

NRK.no

fhi.no