Korona krizi dünyanın farklı ülkelerinde hem aynı, hem değişik sorunsallar arzetmeye devam ediyor...

İsrail korona nedeniyle yeniden tamamen kapatılmış durumda. Ancak ülkedeki ultra-ortodoks Yahudiler, korona önlemlerine ciddiye almıyor, İsrail’de olsun, Amerika’da olsun dua etmek üzere ya da cenazelerde bir araya gelmemeyi reddediyorlar... Avrupa’da da ikinci korona dalgası yaşanmasına rağmen, gençler, İngiltere de dahil pek çok ülkede kurallara uymuyor... Norveç, şu an Avrupa’da “korona baskısı”nın en az olduğu ülke, ama Oslo hala tehlikeli bir görüntü  sunmaya devam ediyor...

Koronayla ilgili bunun gibi güncel konularla bu akşam, 18 Ekim, Norveç saatiyle saat 22, Türkiye saatiyle 23’de yine Radio inter fm 105.8 de beraberiz. Radyoyu internet üzerinden, http://interfm.no/nettradio/nettradio/ adresinden dinleyebilirsiniz.

Programdan sonra konuşmanın metnini aşağıda bulabilirsiniz.

(En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.)

Avrupa yine epideminin merkezi

Bugün sohbetimize Avrupa’daki durumla başlayalım. Avrupa’daki ikinci korona dalgası brütal ve korkutucu. Avrupa’yı karanlık bir kış bekliyor. İlk kez tek bir günde 100.000 vaka kaydedildi. Avrupa yine dünyanın epidemi krizinin merkezi haline geldi. Şu an hastalık son derece brütal ve trajik bir şekilde yayılıyor: çocuklar ve gençlerden onların anne ve babalarına geçerek! 

Brüksel’deki üniversite hastanesinin acil bölümünde görevli profesor Elizabeth de Waele, bunu “yeni aile dramı” şeklinde tanımlıyor. “Çocuklar ve gençler bizi telefonla arayıp ailelerini anne babalarını kaybetmekten endişe duyduklarını söylüyor,” diyor profesör. Ayrıca bulaşıcılığın tüm yaş gruplarında görüldüğünü, 20 yaşlarındaki pekçok gencin de acil bakımda bakım gördüğünü söylüyor. Üstelik bu gençlerin daha başka, altta yatan kronik rahatsızlıkları da yok.

Avrupa’da korona yayılmaya devam ediyor ve ölüm sayılarında artış var. Avrupa’da da ikinci korona dalgası yaşanmasına rağmen, gençler, İngiltere de dahil pek çok ülkede ne yazık ki kurallara uymuyor.

Avrupa’nın pek çok yerinde durum aynı. Hatta bazı ülkeler kırmızıdan siyaha geçti. Çarşamba günü Fransa’da milli sağlık krizi ilan edildi ve Paris’te ve altı başka Fransız kentinde sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Avrupa Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele Kurumu’na (ECDC) güre, şu ülkeler en kötü durumda: Çekoslovakya, İngiltere, Belçika, Hollanda, Fransa ve İspanya.

Fransa’da Paris’te her yer, akşam dokuzdan sabah altıya kadar kapanıyor. Dışarı çıkmak yasak. Brüksel’de barlar, publar ve eğlence yerleri kapalı. Sadece masada oturularak yemek yenilen restoranlar açık. Almanya’da 100 polis görevlisinde korona görülünce. 1127 polis karantinaya alındı. İsveç’te bir günde sekiz kişi hayatını kaybetti. İsveç’te hayatını kaybedenlerin sayısı 5918’e yükseldi. Tüm bunlar olurken, Avrupa Birliği’nin krizi koordine edemeyişine ve iyi bir şekilde yönetemeyişine dair eleştiriler yükseldiğini de ekleyelim.

İsrail’de ülke tam anlamıyla yeniden kapatıldı. Ancak Aftenposten’ın haberine göre ülkedeki ultra Ortodoks Yahudiler, korona önlemlerini ciddiye almıyorlar. İsrail’de olsun, Amerika’da olsun dua etmek üzere ya da cenazelerde bir araya gelmemeyi reddediyorlar.

Bu arada Trump artık korona olmadığını söylüyor. Virüse karşı bağışıklık kazandığını da iddia ediyor. Kendisine desteğin azaldığı söylenmesine rağmen, seçim mücadelesine devam ediyor.

Artık bize has bir korona virüsü ailemiz var: “B 1.5.24 Norwegian” 

Norveç’te korona virüsünün 35 değişik çeşidi tespit edildi. Virüsün artık yeni bir Norveç kolu oluştu. Bunun adı da “Norwegian“ kondu. Bu yeni “Norveçli“ virus ailesinin adını, Eylül ayında, uluslararası bir bilim adamları kurulu, “B 1.5.24 Norwegian“ koydu. Şu ana kadar bilim adamları 310 değişik kol tanımladı. Bundan sonra da daha çok dal oluşacağı kesin.

Sagdalen Okulu, Norveç’in en büyük korona vakasıyla karşılaşınca, Lillestrøm‘deki belediye doktoru, diğer belediyelerin hiç yapmadığı bir şeyi yaparak yapılan testlerin, alınan örneklerin çoğunu, Halk Sağlığı Enstitüsü‘nün (FHI) laboratuvarına gönderdi. Bu da Lillestrøm’ün, Amerika’dan bir virüs ithal ettiğini gösterdi. Alınan örnekler, virüsün nasıl yayıldığını anlamaya yaradı. Lillestrøm’den beri bu virüs ailesi, Norveç’te başka bir yerde görülmedi. Norveç’te tespit edilen 35 virus ailesinden 13’ü, son 30 gündür dünyanın hiçbir yerinde tekrar görülmedi. Bunu da Aftenposten’ın uluslararası veri tabanlarından edindiği bilgiye dayanarak söyleyebiliyoruz. Bu da, bu 13 virüs soyunun tükendiği anlamına geliyor. Öte yandan bu virüs testlerinin yeterince detaylı analiz edilmemesinden de ileri geliyor olabilir.

Norveç’te görülen virüs kollarının en yaygını, 1.1 ailesi. Norveç’te test edilmiş olan korona organizmalarının %43’ü bu gruba dahil. Bu grup ilk kez Çin’de tespit edildi; oradan da İtalya’ya ve dünyanın diğer yerlerine yayıldı. Bu virüs ailesi ilk kez 21 Şubat‘ta tespit edildi. O günden bugüne 92 ülkede 48.782 pozitif korona testi nde görüldü. Güney Norveç’teki otobüs gezisine katılan 40 emekli arasında tespit edilen virüs ise, 1.1.160 grubuna dahil. Bu da şu ana kadar beş kıtada en az 22 ülkede tespit edildi. Bu örneklerle değişik virüs çeşitlerinin daha bulaşıcı olup olmadığı, neye bağlı olarak daha bulaşıcı olduğu araştırılıyor Halk Sağlık Enstitüsü tarafından.

Oslo

Osloda durum geçen haftaya göre aynı sayılabilir, belki biraz daha az vaka oldu. Ancak olumlu olan şeyler de var. Bunlardan biri, geçen hafta koronaya yakalanan 374 kişiden sadece ikisinin 80 yaş üzerinde olması. Yani yaşlıların korunması iyi gidiyor. Oslo’da korona vakalarının %36’sına 20 ila 29 yaş arasındaki kişilerde rastlanıyor.

Yine geçtiğimiz hafta bir önceki haftaya göre, nereden korona kaptığını bilmeyenlerin yüzdesi %33’ten %23’e düştü Bu da olumlu bır gelişme. Önceki haftadaki artışta sonbahar tatilinin rolü olmuş olabileceği düşünülüyor.. Perşembe günü Oslo’daki hastanelerde korona tedavisi gören 11 kişi vardı. Geçtiğimiz bir hafta içinde test olanların %3,2’sinde korona görüldü. Bu da Norveç’in genelinden daha yüksek olsa da, pandeminin başladığı dönemlere göre çok daha düşük.

Oslo’da dün 39 kişide yeni vaka görüldü. Bu da bir önceki güne göre dört kişi daha az. Son 14 gün içinde Oslo’da 684 yeni vaka kaydedildi. 

Osloda yerel hükümet perşembe günü toplandı. Oslo’da alınan önlemlerde bir artış yapılmayacak, ama azalma da olmayacak. Yani Oslo’da geçen haftayla aynı kurallar geçerli. Kurallar şunlar:

• Toplu taşıma araçlarında, 1 metrenin korunamayacağı durumlarda maske takmak

• özel toplantılarda 10 kişiden fazla olamamak. Bu hem ev içi, kapalı mekanlar için, hem de açık havadaki mekanlar için geçerli.

• Içki satışına gece 12’de son vermek

• Içerde düzenlenen aranjmanlarda ve herkesin sabit oturma yeri olmadığı durumlarda en çok 50 kişi olmak

• Içki satan yerlerde, gelen müşterileri kaydetmek üzere bir sistem olması

Oslo’da kurallar haftaya yeniden gözden geçirilecek. Biz Oslo belediye yönetimi olarak, halkın bu önlemlerle daha oldukça uzun bir süre yaşamaya alışması gerektiğini düşünüyoruz. Pazartesi ve Salı günü günde yeni vaka sayısı 38 idi. Bu da 700.000 kişilik bir şehir için çok değil belki ama, bu sayının daha da aşağıya gitmesi için çok çalışmalıyız.

10 kişi sınırlaması, yaş günleri için de geçerli. İster içerde ister dışarda olsun, on kişiden çok kişi bir araya gelemiyor. Örneğin bir büyük servis yapıyorsa, dokuz çocuk bir araya gelebiliyor. Onların arasında da, ister içerde ister dışarda olsun, ister yaş günü masasının etrafında, isterse oyun oynarken aralarında1 metre bulunması gerekiyor. Haloween’de de çocukların kapı kapı dolaşması önerılmiyor ne yazık ki. 10 çocuktan çok çocuğun bir araya gelememesi tabii ki Haloween için de geçerli.

Eski kütüphane Deichmanske’de 14 Ekim’de düzenlenen ve 170 kişinin katıldığı defilede bir kişide korona görülünce herkese SMS gönderilmiş.

Norveç genelinde durum

14.10 tarihli habere göre, Norveç şu anda Avrupa’daki en düşük “baskı” (smittetrykk) altında olan ülke. Son 14 günde, her 100.000 kişide 34,3 kişide korona görüldü. Norveç’ten sonra en iyi ülke durumunda Kıbrıs geliyor. Yardımcı Sağlık Direktörü, İç Hastalıkları Uzmanı ve herkesin çok sevdiği Espen Rostrup Nakstad’a göre, bu hepimiz için bir motivasyon kaynağı olmalı. 😊

Ancak yine de tüm Norveç’te yeni vakalar olmuyor değil. Örneğin Finnmark’taki Hammerfest Hastanesi’nde 12 çalışanda korona görülünce 120 kişi karantinaya alındı.

Yarın Tromsö’ye gelmesi beklenen bir gemideki 14 kişilik mürettebatın 12’sinde korona belirtileri varmış. Belediye hazırlıklarına başlamış durumda.

Aşı ve ilaç konusundaki son haberler

Bu hafta hükümet, korona aşısının, çıktığında parasız olacağını açıkladı. Hükümet aynı zamanda belediyelerin ve hastanelerin korona ile ilgili giderlerini de karşılayacak. Ne yazık ki aşıya karşı olanlar var. Böyle olduğu sürece bizim için en büyük tehlikeyi de bu grup oluşturuyor çünkü hastalığı durdurabilmek için nüfusun %85-95’inin aşı olması lazım. Buna «sürü bağışıklıkı” deniyor. Bu konuya destek olmak üzere Facebook, korona aşısı karşıtı reklamları göstermemeye karar verdi. 

Norveç’te aşının 2021 yılı başında hazır olması umuluyor. Hükümet, aşı satın alımı ve aşılama giderleri için önümüzdeki senenin bütçesinde 3,77 milyar kron ayırdı.

Biz SV Olarak, Meclis’te, devlet ait bir ilaç firması kurulmasını önerdik. Bu şekilde devlet en önemli ilaçların her zaman Norveç’te var olabilmesini sağlayabilecek bunların arasında da antibiyotik geliyor. Öneri yakında Meclis’te oylanacak.

Kaynakça: 

Aftenposten, 13-18 Ekim

VG, 17-18 Ekim