Dikkat ettim ki, haftalardır korona programlarımızı yaparken 1 Mayıs Emekçi Bayramı, Mayıs’ın ikinci Pazarında Anneler Günü, 17 Mayıs Norveç Anayasa ve Özgürlük Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik Bayramı gibi pek çok önemli günü de kutladık. Bu da bana hayatın sadece problemler ve zorluklar değil, mutluluklar da barındırdığını bir kere daha hatırlattı!
Sayılar
Koronayla ilgili bilgi paylaşımımıza yine sayılara bir göz atarak
başlayalım.
Halk Sağlığı Enstitüsü’nün net sayfalarındaki bilgiye göre, Norveç’te 22
Mayıs’a dek tespit edilen toplam vaka sayısı 8 309 (geçen hafta 8197 idi). Yeni
vaka sayısı son iki haftadır, haftada 100 civarında. Ama unutmayalım ki test
edilen toplam kişi sayısı, yaklaşık olarak sadece 230 000!
Hastanelerde şu ana dek toplam 867 kişi tedavi gördü, bunlardan 218’i yoğun
bakımda olmak üzere. Su ana dek koronadan hayatını kaybedenlerin sayısı ise
geçen haftadan bu yana 3 kişi artarak 235’e ulaştı.
Şu an itibariyle hastanede yatan toplam hasta sayısı 35. Bu sayı Mart sonu
Nisan başındaysa en yüksek seviyeye, 300’lere ulaşmıştı. Su an hastanede
bulunanların 7’si respiratöre bağlı olarak yoğun bakımda.
Halk Sağlık Enstitüsü, “sürü bağışıklığı”
kazanmamıza daha çok olduğunu söylüyor, çünkü tüm Norveç’te nüfusun sadece %
0,5 (yüzde yariminin) koronaya yakalandığını belirtiyor. Uzmanlar tüm Avrupa’yı
ikinci bir korona dalgasının sarmasının muhtemel olduğu konusunda hemfikirler.
Oslo’da da sayı düşmeye devam ediyor
ancak Oslo, Norveç’te, nüfusuna oranla en çok vaka sayısının görüldüğü yer
olmaya devam ediyor. Norveç’teki korona vakalarının üçte biri ise Oslo’da
görülüyor. Ve Oslo’da da dağılım eşit değil. Vakaların çoğu Groruddal’indaki
dört semtte görülüyor. [1]
20 Mayıs itibarıyla, Mayıs ayında Oslo’da korona vaka sayısı toplam 159 ve
bunların 68’i Alna, Bjerke, Grorud veya Stovner semtlerinde görülmüş durumda.
Semtlere göre dağılım şöyle:
Alna: 29
Bjerke: 9
Frogner: 6
Gamle Oslo: 18
Grorud: 12
Grünerløkka: 12
Nordre Aker: 5
Nordstrand: 10
Sagene: 12
St. Hanshaugen: 2
Stovner: 18
Søndre Nordstrand: 5
Ullern: 7
Vestre Aker: 3
Østensjø: 11
Virüs kapmış birisinin ortalama olarak virüsü kaç kişiye bulaştırdığını
gösteren R sayısı, 20 Nisan – 20 Mayıs arasındaki dönemde 0,64 (0,3-0,96). 1’in
üzerine çıkarsa durum kontroldan çıkıyor. Oslo’da bu sayının 1’in üzerine çıkma
riski hala var ve yüksek.
19 ve 20. haftalarda, yani 4 – 17 Mayıs arasında, 9 yaşın altında 3334
çocuk test edildi. Bunlardan 21’inde virüs tespit edildi. Bu da % 0,6 oranına
karşılık geliyor. Geçtiğimiz hafta içindeyse toplam 20 211 kişi test edildi ve
bunların da % 0,6 sında, yani çocuklarla ayni oranda korona tespit edildi. Halk
Sağlık Enstitüsü, koronaya yakalananların % 93’ünün iyileştiğini belirtiyor.[2]
Bu arada hükümetin ve Sağlık Bakanlığı’nın kaç kişinin test edileceği
konusundaki hedefinde bir düşme oldu. 24 Nisan’da bu hedef haftada 300 000 kişi
yani nüfusun % 5’i iken, şimdi bu hedef 100 000’e, yani % 1,5’a inmiş durumda.
Gerekçesi de, durumun oldukça sakin olduğu ve bu test oranının, ihtiyacı
karşıladığı şeklinde. [3]
Oslo’da ise “smittevernutstyr” yetersizliği sebebiyle haftada 35 000 yerine
sadece 7 000 kişi test edilebiliyor. Oslo’nun Yerel Sağlık Bakanı Robert Steen
durumu bu durumu bakanlığa iletti.
Okul ve gençler
Okullarda korona durumu genellikle iyi giderken, Drammen’deki Åskollen
okulunda iki kardeşte korona ortaya çıkınca, gruplarındaki 26 öğrenci de
karantinaya girdi.[4]
Okullarla ilgili kılavuz (”veileder”) yenilendi. Bazı kurallara biraz daha
serbestlik getirildi. Örneğin, küçük sınıflarda, yani birinci-ikinci sınıflarda
20 öğrenciden çok olunabilmesi, gün boyunca grup başına birden fazla öğretmen
olabilmesi gibi. Sağlık Müdürlüğü yardımcı başkanı Espen Nakstad, kuralların
fazla katı uygulandığını, önemli olanın çocukların hastayken okula gitmemesi
olduğunu söyledi.[5] Oslo’nun Yerel Eğitim Bakanı Inga Marte
Thorkildsen ise, öğrenciler arasında 1 m mesafe olması koşulu olduğu sürece
normal eğitimden söz edilemeyeceğini belirtirken, Norveç Eğitim Bakanı Guri
Melby, Çarşamba günü, okulların ekstra lokaller kiralayabileceğini, bu ve
yardımcı öğretmen gibi daha bir çok okul masrafını da devletin karşılayabileceğini
söyledi. Bu ani haber üzerine de, Oslo Yerel Eğitim Bakanı, buna sevindiklerini
ancak okul eğitim yılının bitmesine sadece bir ay kaldığını, bir şey
yapılacaksa bunun için bir an önce hükümetin bir an önce Oslo okulları ile
iletişime geçmesi gerektiğini söyledi. Inga Marte Thorkildsen, aynı zamanda
okullar için hazırlanan kılavuzun tekrar gözden geçirilip, kuralların yoruma
gerek kalmayacak şekilde, daha açık seçik belirtilmesini istedi.
Risk grubunda olup, okula gidemeyen
çocuklar için, Norveçli bir şirketin geliştirdiği “AV1” adlı bir robot
kullanılacak. Bu robot sayesinde çocuklar evde ya da hastanedeyken, okuldaki
derslere katılabilecekler. Robot ses ve görüntüleri bir telefona “stream”
ederek, çocuğun öğretmene soru sorabilmesini sağlıyor.
Bu sene Oslo’da geleneksel anlamda
“yaz okulları” yapılamayacağı için, Oslo Eğitim Müdürlüğü (“Utdanningsetaten”)
gençler için yaz aylarına yönelik eğlenceli ve eğitici faaliyetler planlamaya
devam ediyor.
Öte yandan NRK’nun bir haberine göre
[6]
Oslo’daki her 10 işyerinden 9’u bu yaz, yardımcı çalışan (“vikar”)
almayacaklarını belirtiyor. Oysa gençler için yaz işi çok önemli. Biz de, bu
sebeple, Oslo Belediyesi olarak, yaz okulu ödeneğinden 25 milyon kronu,
semtlere dağıtmaya karar verdik. Semtlerde yerel organizasyonlar, gençlik
dernekleri vs. gençler için yaz aylarında yerel faaliyetler düzenleyebilsin
diye: Bu faaliyetler, gençlere iş imkanı yaratmak olabilir, spor aranjmanları
veya istenen başka faaliyetler olabilir. Ben de gençlerimize, belediyenin ve
bydel’lerin yazın yapacakları bu faaliyetleri takip etmelerini, bunlara
katılmalarını öneriyorum.
Okul ve yuvaların açılmasının
çocuklar ve gençler üzerindeki olumlu etkileri açıkça görülmekte. Bu sebeple,
Inga Marte Thorkildsen, yeni bir korona dalgası halinde yuvalar ve ilkokulların
kapatılmamasını istedi.
Bu arada genel bir bilgi olarak,
Oslo Belediyesi’nin 18-28 yaşları arasında, göçmen kökenli gençler için
oluşturduğu «Grip sjansen» (Şansı yakala!) adlı programı da hatırlatalım. Bu
program, su ya da bu nedenle yüksek eğitim ya da iş hayatına girememiş gençlere
yönelik ve onları kendi geçimlerini sağlayabilecek duruma getirmeyi amaçlıyor!
Bir de “Bestå” (Sınıfı geç!) adlı, su ya da bu nedenle lise eğitimini
tamamlayamamış gençlere yönelik bir program olduğunu hatırlatalım.
Bir programımızda da Oslo Belediyesi’nin gençlerin kötü yola düşmesi için
ile mücadele adına ne gibi programları olduğunu konuşalım.
Kadınlar ve aile
Tüm dünyada korona ve eve kapanış yüzünden aile içi şiddetin arttığı
yolunda haberler gelirken, Norvec’te “kriz merkezlerine” ve polise bu konuda
şikâyetlerde bir azalma görülüyor ve bu da biz politikacıları
endişelendiriyordu. Oslo polisinin açıklamasına göre, bu eğilim yeniden artışa
geçmiş durumda. Polis ayrıca, eskisinden farklı olarak, şimdi kadına ve çocuğa
yönelik şiddetin eskisinden çok daha ciddi olduğunu belirtiyor. 12 Mart – 4
Mayıs arasındaki dönemde tam 3 000 çocuk ve genç, “Alarm telefonu”nu kullanmış
durumda! [7]
Ekonomik sonuçlar
Permite edilmiş olanların maaşı, NAV’dan hala ellerine ulaşamadı. Bunun
üzerine, doğal olarak sendikalar ve bizim de dahil olduğumuz muhalefetten
eleştirel sesler yükseliyor. “İşverenlere yardımın hemen ulaşmasına rağmen,
işsiz kalanlara yardımin ancak Haziran ortasında ulaşacak olmasına tepki
gösteriyoruz!
Bu arada hükümetin belediyelere
yaptığı yardımı da belediyeler olarak az buluyoruz. Belediyelerin kendi
hesaplamalarıyla, hükümetin hesaplamaları arasında 10 milyar kronluk fark var. [8]
Bu da belediyelerin okul ve sağlık hizmetlerinde kısıntılar yapması lüzumunu
doğuruyor. SV de, bu yüzden, Karen Andersen tarafından parlamentoda
belediyelere 10 milyar kronluk, bu ekstra yardımın yapılmasını önerdi.
Biz de Oslo’da korona yüzünden
oluşan ekstra giderlerin 1,9 milyar kron civarında olduğunu düşünüyoruz.
Geçtiğimiz Salı günü Oslo “hükümeti” (byrådet) 2020 revide edilmiş bütçe
önerisini sundu. Ne yazık ki bütçede pek çok konuda kısıntı yapmak zorundayız.
Var olan hizmetlerde kalite kaybına ya da başka şekilde sıkıntıya girmemek
için, seçim vaatlerimizde kısıntı yapma yoluna gittik. Örneğin Oslo’nun kuzeyi
ve batısındaki okullarda sadece 1. sınıflara parasız AKS imkanı sağlanıyor. Biz
bunu önümüzdeki sene ikinci sınıflara da yaymak istiyorduk ama örneğin bu
konuda bütçede kısıntı yapmak zorunda kaldık. Liselerde öğrencilere parasız
yemek çıkarmayı planlıyorduk, bunu da kesmek zorunda kaldık. Ve durum o kadar belirsiz
ki, örneğin sonbaharda yeniden bir bütçe revizyonu yapmamız gerekebilir.
Perşembe günü Oslo Belediye Meclisi
Maliye Komisyonu’nu bu konuyu ele alacak. Zaten Oslo Belediyesi’nde su sıralar
en önemli konu, bütçe revizyonu. Partiler arasında bu konudaki görüşmeler devam
ediyor. İsteyenlerin bu toplantıları, oslo.kommunetv.no adresinden eş zamanlı
olarak izleyebileceğini belirtelim.
Bu arada doğal olarak bizler bu programda Oslo ve Norveç’le ilgileniyoruz,
ancak bu krizin global ve özellikle yoksul ülkeler üzerindeki etkileri de
unutmamamız lazım. Bu konuda, dinleyicilerimiz, Norad’da direktör olan, eski
SV’li politikacı Bård Vegard’la Morgenbladet’de yapılan bir söyleşiyi
okuyabilirler.[9]
Korona yemek alışkanlıklarımızı nasıl
değiştirdi?
Aftenposten bu konuda ilginç istatistikler yayınladı. Aldığımız
yiyecekleri, paketlerini eskiye göre %38 oranında daha çok yıkıyormuşuz. % 37 oranında daha çok paketli yiyecek
alıyoruz. % 31 oranında daha çok toplu alışveriş yapıyoruz. % 53 oranında daha
az fiziksel olarak alışveriş yapıyoruz. % 75 oranında daha az dışarda yemek
yiyoruz.
% 36 oranında daha çok ekmek dahil
hamur işi yiyoruz. Çocuklar % 36 oranında daha çok evde yemek hazırlamaya
yardım ediyor. % 33 oranında daha çok yeni yemek tarifleri deniyoruz. % 24
oranında daha az yiyecek atıyoruz. % 19 oranında daha çok ailemizle masa
başında vakit geçiriyoruz.
% 69 oranında daha çok Norveç’in
yiyecek üretimi konusunda kendine yeter olması gerektiğini düşünüyoruz. [10]
Diğer haberler
Marketlerde çalışanlar arasında virüsün bulaşma oranının oldukça düşük
olduğu görülüyor. 19 Mayıs Aftenposten haberine göre, Meny, Kiwi, Joker gibi
marketlerin dahil olduğu Norgesgruppen’da, 28 000 çalışan arasında sadece 36
çalışanda virüs vakası belirtilmiş. Bu da % 0,15 yani binde 15’e karşılık
geliyor. Hatta su an için hastalık yüzünden izin alanların sayısının normale
göre daha düşük olduğu belirtiliyor! ☺
Oslo’da Sporveien, tramvay ve T-bane’lerde 10 yerden 7’sini iptal etmiş
durumda. Bu sayının içinde ayakta durma kapasitesi de dahil. Koltuklar
işaretleniyor ve aynı aileden olanlar bile yan yana oturamıyor. Yine, en
kalabalık saatlerde, ne kadar toplu taşıma araçları kullanmazsak o kadar iyi!
Bu arada Kültür Bakanı Abid Raja,
Ulaştırma Bakanı Knut Arild Hareide, Oslo Yerel Eğitim Bakanı Inga Marte
Thorkildsen og Oslo yerel Kültür Bakanı Rina Mariann Hansen, Norvec’in en büyük
faaliyet kampanyasını başlattılar: 19 Mayıs – 30 Haziran arasında ise ve her
yere bisikletle gitme kampanyası! Böylelikle toplu taşımacılık daha az
kullanılarak, korona bulaştırma riski daha azalmış olacak.
Geçtiğimiz Çarşamba günü Nationaltheatret yeniden gösterilerine başladı.
Belediye Başkanı Marianne Borgen’in da katıldığı gösteride, sadece 50 kişilik
seyirci vardı. Onlar da aralarında oldukça geniş bir mesafeyle oturuyorlardı.
Hapishanelerde mahkumların görüş
izni kaldırılmış durumda. SV Stortinget’de bu konunun üzerine giderek, görüş
izinlerinde serbestlik getirilmesini istiyor.
Oslo’da restoran ve publarda
belediyenin 6 – 21 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştirdiği kontrollarda, 63
adet mesafeyi korumama, 21 adet gereken el temizliğini ya da hijyeni sağlamama
ihlali tespit edildi. 1 işyerinin elinden de içki satma izni alındı. Ancak
Oslo’nun Yerel Endüstri Bakanı, durumdan genel olarak memnun olduklarını
söyleyerek, restoran branşına teşekkür etti.
Yazın denizlerde, göllerde nasıl
yüzüleceği üzerine şimdilik verilen öğütler arasında, korona virüsünün sudan
yayılmasına ihtimal verilmediği, ancak yüzerken mesafeye dikkat edilmesi
gerektiği söyleniyor. Frognerbad 1 Haziran’da profesyonel yüzücüler için, 15
Haziran’da da normal halk için açılıyor. Havuzlardaki klorun tüm virüsleri
olduğu gibi, korona virüsünü de öldüreceği belirtiliyor. [11]
Yaz ve sıcak hafta önümüzdeki hafta Oslo’ya gelecek gibi görünüyor. Biz de
sicak havalarda buluşmak uzere diyerek, bu haftaki konusmamizi sonlandiralim.
[1] Dagsavisen, 20.5.2020
[2] Aftenposten, 21.5.2020
[3] Aftenposten, 18.5.2020
[4] Aftenposten, 22.5.2020
[5] nrk.no, 21.5.2020
[6] nrk.no, 18.5.2020
[7] Dagsavisen, 19.5.2020
[8] Klassekampen, 23.5.2020, s. 10
[9] Morgenbladet, 22 Mayis 2020, s 2-3
[10] Aftenposten, 19.5.2020
[11] Aftenposten, 21 Mayis 2020, s. 4-5
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar