Norveç’te maske zorunluluğu da dahil tüm korona kuralları kalktı

 

Norveç’te tüm kurallar kaldırıldı. Artık omikrona karşı gerekli önlemleri almaktan kendimiz sorumluyuz. *

Pandeminin doruk noktasına ulaştık mı, ulaşmadık mı?

Grafikler kaydedilen vaka sayısında düşme olduğunu gösterse de, Halk Sağlığı Enstitüsü (FHI) hala vakaların artmakta olduğunu düşünüyor. Üç doz aşı olmuş olanların artık PCR testi olması gerekmediği için sayılarda eskisi gibi bir kesinliğe ulaşılamıyor. Dolayısıyla FHI, pandeminin en yüksek noktasına ulaşıp ulaşmadığımız veya ne zaman ulaşacağımız konusunda kesin bir şey söyleyemiyor.

Çok değil, iki ay önce…

İki ay önce tüm Norveç aniden kapanmıştı. Omikron dalgasından korkuyorduk. Halk Sağlığı Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı ve Başbakan Støre, “durum ciddi!” diyordu. Dışarda içki satışları durduruldu. Evde çalışma zorunluluğu getirildi. Liselerde kırmızı seviyeye geçildi. Pekçok kültür ve spor faaliyetine yasak getirildi. Evlerde en çok on kişiye kadar bir arada olunacaktı. 

Ancak bu çok korkulan omikron dalgası, normal bir grip sezonuna göre umulandan çok daha az ciddi hastalığa, hastaneye yatışa ve ölüme sebep oldu. 6 Şubat‘a kadar yarım milyon kişide omikron görüldü. Gerçek sayı belki de bunun iki katıydı. Peki bu vakalar nasıl seyretti?

• Korona olan kişilerin %0,18’i hastaneye yatırıldı. Sonbahardan 1 Aralık’a kadar olan dönemde hastaneye yatırılanların oranı ise bunun altı katı daha fazlaydı. 

• Bu yarım milyon kişiden sadece 313’ünün yoğun bakıma gereksinimi oldu. 

• Hastaların hastanede ortalama yatış süresi 2,8 gün oldu. Delta varyantındaysa ortalama 6,5 gün hastanede kalıyordu hastaneye yatanlar. Ağır hasta olanların çoğu ya aşı olmamış, ya yaşlı ya da başka hastalıkları olan kişilerdi.

• Yılbaşından sonra hastaneye yatırılanların %34’ü aşı olmamış kişiler. Omikron dalgasında hastaneye yatma riski tüm yaş gruplarında oldukça düştü. 

Oslo Üniversitesi’nde araştırmacı ve imünolojist Fridtjof Lund-Johansen’s göre omikronun çok daha az tehlikeli oluşu çok sevindirici oldu. Kendisi de omikron olan bu araştırmacı, omikronun soğuk algınlığıyla grip arası bir şey olduğunu söylüyor. Omikronun normal soğuk algınlığından farkı, ateş yapmasi.

Artık şu tavsiyeler geçerli

En önemli tavsiyeler:

• El temizliği ve öksürürken dikkatli olmak

• Aşı programına uymak

• Kendini hasta hissedersen test yap. Hasta olduğun sürece evde kal.

• Covit testin pozitifse, 4 gün evde kal. İşe başlamadan inceli son 24 saat içinde ateşin olmamalı.

• Çocukların test olması gerekmiyor ama hasta oldukları müddetçe evde kalmalılar.

• Bir sorun varsa doktoruna danış.

Ayrıntılara girecek olursak..

Test ve izolasyon

• Korona belirtileri hissedersek test olmamız gerekiyor. Ancak korona belirtileri yoksa test olmak zorunluluğu kalktı.

• Belirtiler olsa bile çocuklardan test olma zorunluluğu kaldırıldı.

• Büyüklerde test pozitifse dört gün evde kalmaları öneriliyor. Ancak bu artık bir “zorunluluk” değil. İşe tekrar başlamadan önceki son 24 saat içinde ateşin olmaması gerekiyor.

• Korona olan çocuklar hastaysa evde kalacak ve büyükler gibi son 24 saat içinde ateşi olmadığı zaman tekrar okula ya da yuvaya gidebilecek.

• Karantina hakkındaki bütün kurallar 1 Şubat’tan itibaren geçerli değil.

Risk grubunda olanlara ve aşı olmamış olanlara öğütler

• Aşı sayesinde çoğumuz ciddi bir şekilde hastalanma tehlikesini aşmış durumdayız. 

• Ciddi hasta olma olasılığı olanların ve aşı olmamış olanların riski kendilerinin değerlendirmesi ve ona göre davranması gerekiyor.

• Bu gruplar kalabalık yerlerde maske kullanılmalı. 

Sosyal mesafe

• Artık 1 metre kuralı geçerli değil.

• Solunum yolu hastalıklarına yakalanan kişilerin, bunu diğer kişilere bulaştırmamak için diğer kişilerle aralarındaki mesafeye dikkat etmeleri gerekiyor.

Maske

• Artık maske takmak zorunlu değil.

• Solunum yolu hastalıklarına yakalanan kişilerin, bunu risk grubundaki kişilere bulaştırmamak için maske takmaları gerekli.

Bulaşmanın izini sürme (Smittesporing)

• Korona olduğunuz taktirde diğer kişileri bilgilendirmek zorunda değilsiniz artık.

• Bazı durumlarda, örneğin bazı ani yayılma vakalarında, belediyenin bulaşmanın izini sürmesi aktüel olabilir 

Okullar, yuvalar ve SFO

• Trafik modeli kaldırıldı. Ancak gerektiği takdirde belediyeler yine bunu uygulamaya başlayabilirler.

Eğlence, restorant, seyahat sektörü, iş hayatı ve faaliyetler

• İş hayatı normale dönebilir. 

• İşverenlerin kendisi işyerlerinde bulaşmayı önlemek için neler yapacaklarını değerlendirebilirler. 

• İşverenler risk grubunda olan kişilerin gerekli esneklikte çalışabilmelerini sağlamak durumundalar.

• Aranjmanlarda ve dış mekanlarda artık kişi sayısı sınırlaması yok.

Norveç’e giriş

Kurallar kaldırıldı.

Testing (Norveççe)

• Det anbefales test for covid-19 ved nyoppståtte luftveissymptomer hos voksne. Testing av personer uten symptomer anbefales ikke. Barn med symptomer trenger ikke lenger å teste seg.

• Ved positiv selvtest hjemme, bør den enkelte registrere dette i kommunens smittesporingssystem. En positiv selvtest registreres ikke på helsenorge.no, og vises ikke i koronasertifikatet.

• En positiv selvtest bør bekreftes med test på teststasjon for personer som er ufullstendig vaksinert, dvs. mangler oppfriskningsdose. For personer som har fått oppfriskningsdose (booster) eller er grunnvaksinert og deretter har gjennomgått covid-19 siste 3 måneder er det ikke nødvendig med bekreftende test.

• De fleste vil teste positivt rundt symptomstart. I noen tilfeller kan det ta noe lengre tid fra den smittede får symptomer til selvtesten viser at en er smittet. Ved vedvarende symptomer og negativ selvtest anbefales det at en tar ny test 2-3 dager senere.

Dünya

Dünyada ise korona kuralları tepki uyandırmaya devam ediyor. Tüm dünyadaki korona vakası azalmaya başlıyor gibi görülmekte. Pek çok ülkede kurallardan bıkkınlık ve kurallara tepki yaşanmakta. Kanada, Yeni Zelanda, Fransa gibi ülkelerde gösteriler yapılıyor.

Norveç’te de Ocak ayı içinde 30 kadar aşı karşıtı Tøyen’deki aşı merkezinin önünde gösteri yaptı. Halk Sağlığı Enstitüsü çalışanlarından tehdit alanlar da oldu. Norveç Gizli Polisi, PST, devlete karşı konspirasyon teorisi geliştiren radikallerin arasında bazı aşı karşıtlarının da olduğunu belirtiyor.

Kurallar ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor. Örneğin Fransa’da 28 Şubat’tan itibaren maske zorunluluğu sadece toplu taşıma araçlarında geçerli olacak. 

İngiltere’ye girerken sadece aşı olmamış olanlar test olmak zorunda.

Amerika Birleşik Devletleri‘nde şimdiye kadar ölen kişi sayısı 900.000’i geçti. Bu sayı, Amerika Birleşik Devletleri‘nin şu ana dek katıldığı tüm savaşlarda kaybettiği kişi sayısından çok daha fazla. Ancak burada da önlemlere karşı tepkiler sürüyor. Kurallarda hafifleme beklentisi artıyor. 

Öte yandan ABD’de yeni vaka sayısı hızla azalıyor. Hastaneye yatan kişi sayısında da azalma görülüyor. Ölen kişi sayısı da sabitleşmişe benziyor.

Avrupa’daki sayılara bakacak olursak geçtiğimiz iki hafta içinde her 100.000 kişiden şu kadar kişide korona görüldü ve parentez içinde gösterilen şu kadar kişi (yine her 100.000 kişide) hayatını kaybetti:

Danimarka’da 10.339 kişi (5)

Slovenya’da 8872 kişi (10,2)

İsrail’de 8471 kişi (8,7)

Hollanda’da 7692 kişi (0,6)

Gürcistan’da 7412 kişi (14,2)

Estonya’da 6780 kişi (4,7)

Portekiz’de 6322 kişi (6,2)

Latviya’da 6274 kişi (8,2)

Bahreyn’de 5684 kişi (1)

Maldivlerde 5668 kişi (2,6)

Fransa’da 5327 kişi (5,9)

İzlanda‘da 5298 kişi (1,4)

Norveç’te ise 5052 kişi (0,9)

Omikronla yaşamayı öğrenmek

Norveç’te, dünyanın diğer ülkelerine göre çok daha iyi bir noktadayız. Aşılanma oranımız yüksek. Omikron daha insaflı görünüyor. Hiç değilse bir süre için sıkı kurallar olmaksızın yaşayabileceğiz. 

Ama omikronla yaşamayı öğrenmemiz için hala şu önemli tavsiyelere uymamız gerek:

• El temizliği ve öksürürken dikkatli olmak

• Aşı programına uymak

• Kendini hasta hissedersen test yap. Hasta olduğun sürece evde kal.

• Covit testin pozitifse, 4 gün evde kal. İşe başlamadan inceli son 24 saat içinde ateşin olmamalı.

• Çocukların test olması gerekmiyor ama hasta oldukları müddetçe evde kalmalılar.

• Bir sorun varsa doktoruna danış.

Kaynakça:

• https://www.regjeringen.no/no/aktuelt/smitteverntiltakene-oppheves/id2900873/ 
• Aftenposten

* En oppsummering på siste ukens hendelser og regler knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.