Norveç’te omikron vakaları rekor sayıda artarken normal hayata geçmeye çalışıyoruz

Norveç’te şu an Omikron, Delta varyantını büyük ölçüde alt etmiş durumda. Bu yılın birinci haftasından itibaren Omikronun Delta’ya karşı oranı %86’ya çıktı.

Sayılar

Norveç’te şu ana kadar korona olan kişi sayısı yarım milyona ulaştı. Yani tam %10; her 10 kişiden biri korona geçirmiş durumda. Geçtiğimiz son günde tüm Norveç’te 8477 yeni vaka kaydedildi. Bu da geçtiğimiz hafta güne aynı güne oranla 3189 kişi daha fazla. Dolayısıyla geçtiğimiz hafta içinde yeni rekorlar kırılmış oluyor: bir günde kaydedilen yeni vaka sayısı Cuma gecesi itibarıyla 12.360 kişi olarak rekor yaptı. Geçtiğimiz hafta içinde günde ortalama vaka sayısı 9229 ile rekora ulaştı.

Artışın nedeni, Omikron! Sağlık makamları, çok daha fazla bulaşıcı olmasına rağmen, Omikron’dan ciddi olarak hastalanma riskinin Delta varyantına göre daha az olduğunu söylüyorlar. Ancak bu durumun hastanelere ve sağlık sistemine ne derece baskı yapacağını kimse bilmiyor henüz.

Geçtiğimiz Cumartesi günü, yani dün hastanelerde 228 hasta vardı; bu da bir gün öncesine göre 24 kişi daha az anlamına geliyor. Bu hastaların 79’u yoğun bakımda ve bunların arasında 55 kişi de suni solunum aletine bağlı. Şu ana dek Norveç’te koronadan 1381 kişi hayatını kaybetti.

166. Basın toplantısı / Yeni kurallar

Başbakan Støre basın toplantısını, “Yeni bir döneme girmiş bulunuyoruz“ diye açtı. Norveç’te omikron vakaları rekor sayıda artıyor ama aynı zamanda normal hayata da geçmeye çalışıyoruz. Çocukların spor faaliyetlerinde rahatlamalar getirildi. Bulaşmanın izinin sürülmesi (smittesporing) ve karantinanın yerini, büyük ölçüde test alıyor.

Hükümetin Perşembe günü yaptığı ve bugüne kadarki 166. basın toplantısındaki açıklamalara ve yeni karantina kurallarına göre: 

• İçkili yerlerde alkol satışı yeniden, yalnız saat 23:00’e kadar mümkün olacak. En geç 23:30’da alkol içmeye son verilecek. Alkol tüketimi ancak masada oturma kaydıyla gerçekleşecek.
• İlk okullar ve yuvalar sarı seviyede olabilir; ancak buna salgın durumuna bağlı olarak belediyelerin kendisi karar verecek.
• Liselerde yeşil seviyeye geçilebilecek ancak bu konuda da kararı belediyelerin kendisi verecek.
• Kapalı yerlerdeki arajmanlara, sabit oturma yeri olmak kaydıyla 200 kişiye kadar katılım olabilecek. Sabit yer yoksa maksimum en fazla 30 kişi olabiliyor. 
• 1 metre mesafenin korunamadığı durumlarda dükkanlarda, alışveriş merkezlerinde, restoran ve barlarda, toplu taşımacılıkta, taksi ve kapalı duraklarda maske takma zorunluluğu var.
• Evden çalışabilen herkes, evden çalışmak zorunda.
• Karantinaya girmek yerine test yapmak daha büyük ölçüde yeterli olacak. Eğer korona olmuş biriyle aynı evde yaşıyorsanız ve üçüncü aşıyı olmamışsanız, karantinaya girmeniz gerekiyor. Ama eğer üçüncü doz aşı olmuşsanız (en az on gün öncesinde) test yapmanız yeterli. Bu her gün hızlı test ya da iki günde bir PCR testi olabilir. 

Bunun dışında elbette hala şu kurallar önemli:

• El temizliğine dikkat, öksürürken kol içine öksür.
• Aşı programını takip et.
• Hastaysan evde kal.
• Solunum problemleri, hastalık belirtileri görüldüğünde korona testi ol.

Testler

Burundan alınan testlerin Omikron’a karşı tam etkili olup olmadığı araştırılıyor. Boğazdan alınan testlerin Omikron’u daha iyi saptadığı iddia ediliyor, ancak bu konuda kesin bir bilgi yok. Halk Sağlığı Enstitüsü, FHI, herkesin evde yapılan testlerde, testin üzerindeki kullanım kılavuzunu uygulamalarını istiyor. Bu arada kendileri de, Omikron söz konusu olduğunda burundan mı ağızdan mı test yapılmasının daha iyi olduğu konusunda araştırma yapmaya başlamış durumdalar.

Aşı ve sağlıkla ilgili diğer haberler

Şu an itibarıyla Norveç’te 2 milyon kişi üçüncü doz aşıyı olmuş bulunuyor. 18 ila 44 yaş arasındakilere de üçüncü doz yapılabiliyor ama kendileri isterse, çünkü muhtemelen bu yaş grubundaki kişiler için ciddi hastalığı önlemeye yetiyor ilk iki doz aşı. Halk Sağlığı Enstitüsü’nden Nakstad’a göre, üçüncü doz aşı, aşının etkisini bir-iki gün içinde yükseltiyor, ikinci doz aşının olduğu seviyeye getiriyor. Ciddi hastalığa karşı en yüksek korumayı istiyorsanız, üçüncü doz aşıyı da olun diyor.

Eylül 2021 tarihinden itibaren Norveç’te 12 ila 15 yaş grubu arasındakiler korona aşısı olabiliyor. Şimdi 5 ila 11 yaş grubu arasında ve ciddi hastalıkları olan çocuklara da aşı veriliyor. Ocak ayının sonundan itibaren ise, 2010 ila 2016 yılları arasında doğmuş tüm çocuklara da aşı yapmak mümkün olacak. Pfizer aşısı beş ila 11 yaş grubu arasındaki çocuklar için onaylanmış durumda Avrupa’da. Aile izin verdiği taktirte aşının okulda yapılması planlanıyor. 12 ila 15 yaş grubu arasındaki çocuklara da ikinci doz aşıya başlandı.

Omikron daha az tehlikeli dense de, sakın ha, “Hemen bir korona olayım da, bitsin gitsin! demeyin,” diyor Aftenposten’daki yorumcu Joacim Lund. Çünkü, Omikron da olsa hala ciddi derecede hastalanmak olası. İkincisi Omikrona yakalansan bir daha korona olmayacağının garantisi yok. Üçüncüsü Covid‘in uzun vadeli sonuçları hakkında, sakıncaları hakkında elimizde yeterince bilgi yok. Dördüncüsü, aşılanmamış olanların riski hala devam ediyor.

Fredrikstad’da koronadan hasta olup hala şikayetleri devam eden kişilerin rehabilitasyonu için yeni bir tedavi merkezi açılmış. Bazı kişilerde hastalıktan bir yıl  kadar sonrasında dahi hafıza ve konsantrasyon problemleri yaşanabiliyor. Fiziksel olarak ta nefes darlığı, yorgunluk ve ağrılara da rastlanıyor. Buna da “Long covid” deniyor. Buna en çok maruz kalan kişiler de, korona olmadan önce, şeker, tansiyon, böbrek yetmezliği ve aşırı kilo gibi diğer hastalıkları, sağlık sorunları olan kişiler.

Helsefagarbeidere korona koşullarında kendilerinden yeterince faydalanmadığını öne sürüyorlar. Hükümet bu iş grubunun da eğitimlerinin arttırılmasını destekliyor.

Okullar

Oslo’da yuvalar ve ilkokullarda sarı plan geçerli. Lise ve Yetişkin Okulları (Voksenopplæring) ise Pazartesi’den itibaren yeşil plana geçebilir. Böylece Oslo tüm Norveç’te geçerli olan tedbirlere uyum sağlamış durumda

Ekonomi

Hükumetten 20,2 milyarlık korona paketi geliyor. Bu paketle işletmelere, kültür aktörlerine, gönüllü derneklere, toplu taşımacılığa, havacılığa ve sağlık ve bakım sektörüne yardım geliyor. Biz SV olarak bu yardım paketini iyice incelemeden onay vermeyi düşünmüyoruz. Bizce, işletmelere verilen maaş desteğinin artmasına öncelik verilmesi gerekiyor; ihtiyacı olmayan şirketlere destek verilmemesi gerektiğini düşünüyoruz.

Bu arada Oslo Belediye Meclisi’nde, korona yüzünden elemanlarını başka alanlarda eğitmek durumunda kalan şirketlere eğitim desteği verilmesi karara bağlandı. Bu desteğe başvurmak mümkün. Bu uygulamanın adı: “Tilskudd til bedriftsintern opplæring Oslo kommune”

https://www.Oslo.kommune.no/tilskudd-legater-og-stipend/tilskudd-til-bedriftsintern-opplaring/#gref

Seyahat

Avrupa Birliği’nin kurallarına göre, ikinci aşıdan en çok 270 gün sonra üçüncü aşıyı olmak gerekiyor korona belgesi alabilmek için.

Bundan sonra neler olacak?

Danimarka’da bir iyimserlik havası seziliyor. Koronanın sonunun yaklaştığına inanıyor Danimarka ki oradaki vaka sayısı Norveç’e göre çok daha fazla, hastanelerde yatan sayısı da daha çok, vaka sayısı da daha çok. Yılbaşından önce Danimarka’da sinemalar, tiyatrolar kapalıydı, şimdi açılıyor. Orada korona pasaportu da kullanılıyor. Şimdi güçlü bir korona dalgası göreceğimiz, ancak 2022 yılında bu işin son bulacağı görüşü artıyor. Orjinal korona varyantı için hazırlanan aşıların Omikron karşısında da, hastalanıldığı zaman ciddi olarak hasta olmamayı sağladığı için etkili olduğunu görmek çok iyi diye düşünülüyor.

Norveç’in Halk Sağlığı Enstitüsü’ne göre hastanelerde yatan sayısı Şubat ayı içinde en üst seviyeye ulaşacak. Ocak ile Mart ayı arasında pandeminin çok yoğun olacağını, 100 binlerce kişinin hastalanacağını ön görüyorlar.

Bundan sonrasında sayılarının artacağı, ama daha az kişinin ciddi şekilde hasta olacağı tahmin ediliyor. Şu an yapmamız gereken şeyse, sağlık sisteminin çökmemesi için aşılar, testler ve alınan diğer önlemlerle hastalığın çok hızlı bulaşmasını önlemeye çalışmak!

Kaynakça:

• Türkçe basın toplantısı: https://www.regjeringen.no/no/aktuelt/pressekonferanse-om-koronasituasjonen/id2895309/ 
• NRK.no
• Dagsavisen.no
• Aftenposten
• https://www.helsenorge.no/tr/coronavirus/travel-to-norway/

(En oppsummering på siste ukens hendelser og regler knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.).