Caddelerde alışageldiğimiz kutlama görüntüleri olmayacak belki, ama 17 Mayıs’ta yine de nasıl kutlamalar olacak? Norveç genelinde yeni vaka sayısı yeniden artışa geçse de, Oslo’da olumlu gelişme devam ediyor... Danimarka’da aralarında korona görüldüğü için Kasım ayında öldürülen 13 000 vizon, neden gömüldükleri yerden çıkartılıyor? İsveç’te yapılan araştırmaya göre korona, ne gibi uzun süreli sağlık sorunlarına yol açabiliyor?
Koronayla ilgili yeni önlemler ve haberlerle bu akşam, 16 Mayıs 2021’de, Norveç saatiyle saat 21.45, Türkiye saatiyle 22.45’de yine Radio inter fm 105.8 de beraberiz. Radyoyu internet üzerinden, http://stream.interfm.no/interfm_hq adresinden dinleyebilirsiniz.
Programdan sonra konuşmanın metnini aşağıda bulabilirsiniz: (En oppsummering på siste ukens hendelser knyttet til korona, helse- og økonomikrisen i Norge og i Oslo - på mitt morsmål, tyrkisk.) https://gulay-kutal.blogspot.com/2021/05/norvecte-yine-mahzun-bir-17-mays-bayram.html17 Mayıs Bayramı’nız kutlu olsun!
Aşı konusundaki gelişmeler. Norvec’te bizi neler bekliyor?
Oslo’da yabancı kökenli yurttaslar arasında koronaya daha cok rastlaniyor
Korona Belgesi ya da Aşı Pasaportu uygulamasi
Okullarda bu sene sözlü sinav olmasin!
17 Mayıs Bayramı’nız kutlu olsun!
Yarın 17 Mayıs. Norveç’in milli bayramı. Bugünü kutlamamızın nedeni, Norveç’in 17 Mayıs 1814’te kendi anayasasına kavuşmuş olması. Norveç’te yaşayan bizler de, bu önemli günün kutlamalarına, bu sevince ortak oluyoruz. Ancak bu sene, tıpkı geçen seneki gibi, korona yüzünden Oslo’nun caddelerinde alışageldiğimiz görüntüler maalesef olamayacak: Karl Johan Caddesi boyunca bandolar çalıp, tüm okullar sıra sıra saatlerce yürüyerek, kralın sarayına gelip kral ve ailesini selamlamayacak, saatlerce müzikler duymayacağız, kalabalık şenlikler olmayacak.
17 Mayıs’ın bir başka geleneği de, liseden bu sene mezun olacak ve kendilerini “russ” diye tanımlayan genclerin mezuniyetlerini kutlamaları. Bu kutlamaların değişik şekilleri olur: tiyatrolar oynanır, gazete çıkartılır, hurda otobüsler tamir edip boyanarak şehir gezilir, mezun olacak öğrenciler kırmızı ve mavi tulumlar giyerler. Kırmızı tulum giyenler “Studiespesialisering”, mavi giyenler ise “Studiespesialisering med økonomi” okuyor demektir. Bu sene, bu gencler de, geçen seneki gibi sınırlı kutlamalarla yetinmek zorunda kalacaklar.
Geçen sene kral ve kraliçe, şimdiye dek sadece savaş sonrasinda görülen bir şekilde 17 Mayis’ta arabalarıyla Oslo’da dolaşarak, halka yakınlıklarını göstermislerdi. Bu sene de aynı şeyi yapmaları bekleniyor. Saat 11:30’da da, sarayın balkonuna çıkıp, halkı selamlayıp, sembolik bir kutlamayı gerçekleştirecekler. Korona dolayısıyla sarayın önündeki meydan ve sarayın bahçesinin büyük bir kısmı halka kapalı olacak. Ancak törenin tümünü TV’den naklen izlemek mümkün olacak.
Oslo’da geçerli olan kurallara göre, 17 Mayıs’ta en cok 10 kişi bir araya gelebilecek, ancak Norveç genelinde geçerli olan kuralların, bu sayının beş olmasını önerdigini de unutmamak lazım. On kişi kuralı hem ev icinde hem de dışarda gecerli.
Vaka sayilari
Norvec’te yeni vaka sayısı yeniden artışa geçti. Bunun ana nedeni, 13 ile 19 yaş arasındakilerin daha çok korona olması. Oslo’da ise olumlu gelişme devam ediyor.
Tüm Norvec’teki yeni vaka sayisi 17. Haftada 2785 iken, 18. haftada 3090 oldu.
Oslo’da ise yeni vaka sayisi 17. Haftada 770 iken, 18. Haftada 715 idi. Hatirlayacagimiz gibi, Oslo’da 11. Haftada, yani vaka sayısı en yüksek olduğu sırada, bir haftada korona olan kişi sayısı 2500 kişiye yakındı.
Tüm Norvec’te Covid-19 yüzünden hastaneye yatan sayisi 17. haftada 68 iken bu sayi 18. Haftada 66 oldu. Yogun bakima yatirilan hasta sayisi ise 17. haftada 11 iken bu sayi 18. Haftada 8 oldu.
Halk Sagligi Enstitüsü 18. haftada 20 okul, isyeri, yuva, saglik kurumu ve özel konutta yerel salgin kaydetti. Bu da 17. Haftanin 10 altinda.
Norveç’te bugüne dek toplam 774 kişi hayatını kaybetti. Bu sayi gecen haftanin 7 kisi uzerinde.
Resim: Norveç’te haftada yeni vaka sayısı
Bu arada Norvec’te virüsün Güney Afrika mutasyonu hemen hemen yok oldu. Virüsün Ingiliz varyanti ise su anda Norvec’te en yaygin olan varyant. Hint mutasyon cok az sayida görüldü, ancak endise uyandiriyor.
Oslo ve cevresinde kurallar
Oslo’da kurallarda gectigimiz haftaya göre bir degisiklik yok. Magaza, dükkan, alisveris merkezleri ve galeriler aciilmis durumda. Bu da 16 000 kadar calisanin, islerine geri dönmüs oldugu anlamina geliyor. Buna ek olarak:
Evlere gelebilecek misafir sayisi ikiden ona çıkarıldı.
Dışarıda on kişi bir araya gelebilliyor.
Organize spor ve boş zaman faaliyetlerine 20 yaşın altında 20 kişi katılabiliyor.
Yuva, ilk ve ortaokullar kirmizidan sari düzeye gecmis durumda
Deichmanske Kütüphanesi bazi hizmetlerini sunmaya basladi
Yetiskin Merkezleri (Seniorsentrene) yavas yavas normal isleyislerine dönüyor
Oslo’da bunun disinda sıkı kurallar devam ediyor:
Restoranlarda yiyecek ve içki servisi yasak, sadece take-away mümkün.
Spor merkezleri, tiyatro ve sinemalar kapalı.
Arajmanlar yasak.
Evden calisabilen herkes evden calismaya devam ediyor.
Oslo’nun acilma planinin 2. asamasinda bulunuyoruz. 2. asamadaki geri kalan rahatlamalara gecip gecmeyecegimiz 20 Mayis’ta belli olacak. 20 mayis’ta asagidaki hafiflemelerin gelip gelmeyecegi belli olacak:
- Kapali ve acik yeme-icme mekanlari
- Spor merkezler vb.
- Yetiskinler icin spor imkanlari
- Müze, galeri vs. gibi kültür mekanlari
- Sabit yer kosuluyla, 20 kisiye dek aranjmanlar, sinema, tiyatro ve konserler
Aşı konusundaki gelişmeler. Norvec’te bizi neler bekliyor?
Norvec’te Temmuz ortasına dek, 18 yaşın üzerindeki herkesin aşılanmış olacağı tahmin ediliyor. Halk Sağlığı Enstitüsü’ndeki uzman doktorlardan birine göre, iki bucuk ay kadar sonra, yani Ağustos’ta Norvec’te pandeminin büyük oranda bitmiş olacağını umabiliriz. Çünkü aşılar işe yarıyor. Şöyle işe yarıyor: hem virüsün bulaşmasını engelliyor, hem de eğer virüs kaparsak ciddi şekilde hasta olmamızı engelliyor. İsrail’de yapılan yeni bir araştırmaya göre, Pfizer & Biontech aşısı, hastaneye yatma riskini %97 oranında azaltıyor ve virüsün bulaşmasını da %90 oranında engelliyor. Bunu mucize olarak nitelendiriyor doktor. Norveç’te aşı olmak isteyenlerin oranı da oldukça yüksek: 75 yaş üzerindekilerin %95’i, 65 ila 74 yaş arasındakilerin de %89’u aşı oldu.
Bu arada hükümet gectigimiz hafta, aşı stratejisinde bir değişiklik yaptı. Yeni uygulamaya göre:
18 ila 24 yaş arasındakilere öncelik verilecek; 45 yaşın üzerindekiler aşılandıktan sonra, sıra 18 ila 24 yaş arasındakilere gelecek ve bu grup 40 ila 44 yaş arasındakilerle paralel olarak aşılanacaklar. Böylelikle, 18 ila 24 yaş arasındaki grubun Haziran ayında aşılanabilecekleri öngörülüyor. Bu strateji değişikliğine göre, sıra en son 25 ile 39 yaş arasındakilere gelecek.
Norvec’te Astra Zeneca aşısı kullanılmayacak. Johnson & Johnson aşısı ise şu an hala beklemede. Ancak isteyenler, Johnson & Johnson aşısı olabilecekler.
Birinci aşıyla ikinci aşı arasındaki süre altı haftadan, 12 haftaya, yani üc aya çıkarıldı. Ancak hali hazirda ikinci aşı randevusunu almış olanların randevusu ertelenmeyecek.
Koronanın yüksek görüldüğü belediyelere, diğer belediyelerden %60 oranında daha çok aşı verilecek. Bu belediyeler arasında tabii ki Oslo, Asker, Bærum, drammen, Eidsvoll, Enebakk, Fredrikstad, Frogn, Gjerdrum, Halden, indre og stolt, Lier, Lillestrøm, Lørenskog, Moss… var.
Foto: Osloda bölge bölge aşılama oranı
Haziranın ilk haftasından itibaren, Norveç’e haftada 340.000 doz aşı gelmesi bekleniyor. Geçtiğimiz Salı günü ise Norveç’te toplam 1.973.000 doz aşı yapılmıştı. Bunlardan 1.500.000’u ilk doz, yarım milyonu ise ikinci dozdu. Şu an itibari ile ise Amerika önde olsa da (Amerika’da yetişkin nüfusun %57,5 aşılanmış durumda, Norveç’te ise %33,4), Norveç’te, bu yaz bu işi Amerika’dan önce bitireceğiz gibi görünüyor.
Foto: Norveç’te çeşitli bölgelerde, belediyelerde aşılanma oranı
“Ithal korona”
Yurtdışından yapılan yolculuklarla korona vakaları arasında bir ilişki olduğunu görüyoruz. Örneğin Ocak ayindan bu yana Norveç’e Pakistan’dan 3700 kişi yolculuk yapmış. Pakistanlar arasında korona oranı ise %9,17. Türkiye’den 3907 kişi yolculuk yapmış Ocak’tan beri. Norveç’te yaşayan Türk sayısı 13.293; korona oranı %5,06. Bu arada verilen istatistikler arasında, Norveç’te yaşayan Türklerin %35inin Türkiye’de evi olduğu belirtiliyor.
Foto: Yabanci ülkelerden gelisler
Oslo’da yabancı kökenli yurttaslar arasında koronaya daha cok rastlaniyor
Osloda korona, değişik semtlerde değişik oranlarda görülüyor. Koronanın en çok görüldüğü bölgeler, aynı zamanda en çok yabancı kökenli vatandaşın yaşadığı bölgeler. Oslo’da hastaneye yatırılan koronalı hastaların %60’ı, beş bölgeden geliyor: Alna, Stovner, Søndre Nordstrand, Grorud ve Bjerke.
Bunun ana nedeni, yıllardır süren sosyo-ekonomik sorunları ciddiye almamak diyebiliriz kısaca. Çünkü özellikle yabancı kökenliler arasında işsizlik fazla, ekonomik durum bu kesimde daha güç olduğu için, koronanın gelişmesi için gereken şartların en başında gelen, çok kişinin bir arada yaşaması gibi faktörler, özellikle göçmen kökenliler arasında geçerli. Bu tip sorunlar kökten çözülmedikçe, bu tür pandemilerde en cok bu kesimin, yani bizlerin daha çok etkilenmesini önlemek de zor olacak. Şu an, bu bölgelerde yabancı kökenli kişileri bilgilendirme ve daha çok test olmalarını sağlamak üzere çeşitli çabalar var, ancak dediğimiz gibi buradaki sorun daha kökten bir sorun. Ancak sosyal eşitlik, ekonomik eşitlik sağlandığı zaman ortadan yok olabilecek sorunlar.
Saglikla ilgili diger konular
İsveç’te yapilan araştırmalara göre, korona olanların çoğu korona olduktan kısa bir süre sonra sağlığına kavuşmakla birlikte, bir kısmında da haftalar, hatta aylar süren sağlık sorunlarına rastlanabiliyor. Örneğin solunum problemleri, aşırı yorgunluk, ateş veya ateşi varmış gibi hissetme, koku ve tat almada değişiklik, baş ağrısı, kalp çarpıntısı, konsantrasyon sorunları, mide ve bağırsak sorunları, kas zayıflığı, depresyon ve endişe, ağrılar ve uyku problemleri. İsveç hükümeti koronanın uzun vadedeki etkileri ile ilgili bir araştırma programına 50 milyon kron ayırdı. İsveç’te şu ana dek pandemi de 14.173 kişi öldü.
Korona yüzünden evlere kapandığımız bu dönemde, fiziksel aktivite yapmak da çok önemli. Gazetede her gün yapılabilecek faaliyetler olarak şunlar öneriliyor:
Her gün 30 dakika fiziksel faaliyet yapmayı planla.
Çok fazla televizyon seyrediyorsan, reklam aralarında veya dizinin bir bölümünden öbürüne geçerken on kere dizlerinin üzerinde cokup, kalk veya olduğun yerde biraz koşma hareketi yap
Calışırken her 25 dakikada bir 5 dakika mola ver. Bu 5 dakikanın 2-3 dakikasında da yürü ya da biraz hareket yap.
Çocuklarla oyna
Ev işi yap vs.
Korona Belgesi ya da Aşı Pasaportu uygulamasi
“Korona Belgesi” ya da “Aşı Pasaportu” uygulamasi, Danimarka’da kullanılmaya başlandı. Korona belgesini gösterenler, kapalı yerlerde spor yapma imkanına kavusuyor, tiyatro ve sinemelara girebiliyor ve konferanslara katilabiliyor.
Belgesinde sunlar olan kisiler, koronaya karsi “korunmus” sayiliyor:
- Iki doz asi olmus olanlar
- Ilk doz asisindan bu yana 3 ila 15 hafta gecmis olan kisiler
- Son alti ayda korona gecirmis olanlar.
Bu kisiler, kendileri gibi korunmus olan kisilerle yakin irtibatta bulunabilecekler. Norvec icinde seyehat edebilecekler. Ancak mesafe ve maske kullanma kurallari onlar icin de devam ediyor. Korona belgesi helsenorge.no adresinden temin edilebilir.
Norveç’te ise korona belgesi (koronasertifikat) çalışmaları devam ediyor. Hükümet, korona belgesi uygulamasıyla ilgili olarak bir yasa tasarısı hazırlarken, her kanun değişikliğinde olduğu gibi, bu konuda da çeşitli kuruluşlara fikirlerini sordu. Gelen 9 000 adet cevap arasında, bu konuya olumlu bakanlar da var, bakmayanlar da. Örneğin Avukatlar Birliği, bu konuda bir sakınca görmezken, bunun ayrımcılığa yol açacağını söyleyenler de var.
Okullarda bu sene sözlü sinav olmasin!
SV olarak, 10. sinifin sonunda ve lise son sinifta yapilan sözlü sinavlarin bu sene yapilmamasini istiyoruz. Oslo Yerel Egitim Bakani Inga Marte Thorkildsen (SV), bu konuda Egitim Bakani Guri Melby (V) bir mektup yazarak, ögrencilerin zaten zor bir egitim yili gecirdiklerini, Oslo’nun Norvec’in diger bölgelerine göre daha cok etkilendigini, okullarin bir acilip bir kapandigini, bu yüzden notlarinin daha düsük olabilecegini, bunun da haksizlik olacagini belirtti. Üstelik korona yüzünden fiziksel olarak sözlüye girme kurallarinda zorluklar yasanabileceginin, kurallarin belirsiz oldugunun altini cizdi. Zaten Egitim Müdürlügü’nün (UDIR) tavsiyesi de bu yöndeydi. Umarsiz hükümet kararini degistirir ve son sinif ögrencileri zaten cok stresli gecen bir dönemden sonra bir de sözlü sinav stresine girmezler.
Dünyadan haberler
Hindistan‘da durum ciddiyetini koruyor. Günde en az 4000 kişi hayatini kaybediyor.
Bu arada gectigimiz Kasım ayında, Danimarka’da aralarinda korona görüldüğü için öldürülen 13.000 ton vizon, simdi, yakılmak üzere, alelacele gömüldükleri mezarlardan çıkarılıyor. Olayın üzerinden altı ay geçtigi için, artık bulaşma tehlikesi olmadığı düşünülüyor.
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar