Bu hafta koronada hangi noktadayız? Gidiş iyiye mi, değil mi?

Norveç’te korona salgınında ne noktadayız? Geçen haftaki ırkçılık karşıtı gösterilerden sonra korona vakalarında bir artış oldu mu? Toplumun açılmasıyla birlikte Oslo’daki «sykehjem» çalışanları arasında yeniden korona görüldü. Bu yazı nasıl geçireceğiz.

 Radyo Inter FM’de korona ile ilgili programımız yine bu akşam, 14 Haziran saat 21’de idi. ☺

Palme cinayetinin sanığının tespit edildiği (Skandia adamı) ve dünyada ırkçılığa karşı tepkilerin devam ettiği bu haftada, Norveç’te korona durumun normale daha çok yaklaştığını görüyoruz Belki de radyodaki korona programımıza yakında pek gerek kalmayacak. Öte yandan su an durum sakin görünse de, eskisinden daha güçlü yeni bir korona dalgası geleceğine dair güçlü bir beklenti de var. Dolayısıyla, korona mevzusunun üzerinde bir süre daha durmamızda, bir süre daha Norveç’e dair bilgileri anadilimizde paylaşmamızda yarar var  :)

Önlemler

Birey olarak uymamiz gereken kurallarda geçen haftadan bu yana bir değişme olmadı. Yine 1 metre mesafe kuralı, ellerimizi sürekli temiz tutma ve hastaysak işe, okula asla gitmeme kuralı sürüyor.

 Kurallara uymamanin cezası var tabii. Ceza deyince, geçtiğimiz hafta, 28 yaşındaki Belçika prensi, korona kurallarına uymayıp, arkadaşlarıyla 15 kişiden fazla biraraya gelip parti yaptığı için tam 112 000 kron ceza ödemis oldugunu da ekleyelim. :)

Sayılar

Geçtiğimiz Çarşamba günü itibarıyla Oslo’da yeni korona vakası sayısı 81 kişi arttı. Tüm Norvec’teki artış ise 112. Yani toplam vaka sayısının üçte ikisi Oslo’da göründü.

Aynı zamanda hastaneye yatırılan yeni hasta sayısında düşme görülüyor. Geçtiğimiz hafta iki yeni hasta hastaneye, bunlardan biri de yoğun bakıma alındı.

 Oslo’da da her 10 vakadan 4’u Søndre Norstrand bölgesinde görülüyor.

 Oslo’daki sykehjem (hasta evleri)lerde çalışanlarda yeniden korona vakaları görülmeye başlanmış durumda. Sykehjemlerde toplam 14 çalışanda korona görüldü. Bunlardan 9’u üç haftalık aradan sonra Haziran’in ilk haftasında ortaya çıktı.

 Danimarka’da fareler üzerinde uygulanan aşı iyi sonuç vermiş. [1] Insanlar üzerinde de iyi sonuç verirse, 1,5 yıl sonra piyasaya sürülebilecek.

 Bu arada bulaşmanın izini sürmede ciddi boşluklar var. Korona olan her üç kişiden birinde, hastalığın kimden bulaştığının izi bulunamıyor.

 Korona durumunun psikolojimiz üzerindeki etkisi de azımsanacak gibi değil. Gelecek için endişelenmek, sevdiklerimizin ve kendimizin sağlığından endişelenmek, gelecekten endişelenmek... depresyon yaratabiliyor.

 Dünyada ise Orta Doğu ve Güney Asya’da ciddi artış var. Bu, Iran, Irak, Mısır, Suudi Arabistan, Afganistan, Pakistan, Bengaldes ve Hindistan için geçerli.

Test

Sağlık Bakanı Høie’den neden test sayısını arttirmadiklarinin hesabını soran sesler var. Doğrusu bunu ben de merak ediyorum. Çünkü su an durum sakin görünse de yeni ve eskisinden daha güçlü bir dalga geleceğine dair bir beklenti var. Bunu anlamanın yolu çok sayıda test yapmak. Oysa Norvec’te su an itibariyle sadece hastalık semptomplari gösterenler test ediliyor. Rastgele vatandaşlara da test yapmak gerekiyor. Dünya Sağlık Örgütü de en önemli önlem olarak “test, test, test!” demişti. Danimarka su an Norvec’in tam 4 katı oranında test yapıyor. Bence Norveç hükümeti de bu konuda harekete geçmeli!

 Bu arada uluslararası maske üreticileri Norvec’e çok sayıda maske sokmaya çalışıyorlar. Tam 8 milyon maske gümrüklerde durdurulmuş, bunlardan sadece yarısı gerekli kalite kurallarına uygun görülerek ülkeye sokulmuş durumda. Diğer yarısı gümrüğe takılmış durumda.

Ekonomik sonuçlar

Paskalya ve yaz tatilinde seyahat etme imkanı olmayınca, tüketicinin bu iş için ayırdığı parayı, evinin, bahçesinin bakımına ayırdığı görülüyor. Mangal satışında da büyük artış görülüyormuş. Ancak kuaför, restorant, kafe ve bar gibi sektörlerde hala geçen sene bu zamanki seviyeye gelinmiş değil. Hastane, sağlık hizmetlerinde hemen hemen korona öncesi seviyeye gelindi.

 Son ay içinde, iflas eden işletme sayısında ciddi bir artış görünüyor. Devlet aslında işletmelere borç veriyor ama borç alabilme kriterlerini yerine getiremeyen şirketler iflas etmek durumunda kalıyor.

 SASın uçakları iptal edilen müşterilerine tam 10 milyar, Norwegian’in ise iki ila dört milyar arasında bilet karşılığı ödeme yapması gerekiyor.

 Tusenfryd ve diğer eğlence parkları da yarından itibaren açılıyor. Korona yüzünden daha az sayıda müşteri alabildikleri ve talep de yüksek olduğu için ilk haftalar için biletlerin şimdiden satılmış olduğu bildiriliyor.

 Belediye olarak, koronanin yayılmasını, vatandaşların toplu taşımacılığı daha az kullanması, örneğin daha çok vatandaşın bisikletle ise gidip gelmesi için, bisiklet tamir ücretini karşılıyoruz.

 Ve sonunda, geçtiğimiz hafta Perşembe günü, NAV işten izinli olarak ayrılanların (permitterte) parasını ödeyebildi. Neden şimdiye kadar odeyemediginin kısa açıklaması şöyle: Korona krizi çıkınca, hükümet, işten ayrılmak durumunda olanların ilk iki günkü maaşının işverenler tarafından, sonraki 18 günkü maaşının NAV tarafibdan ödenmesine karar verdi. Normalde bir çalışan izinli olunca, işyeri onun ilk 20 günkü maaşını öder, sonra da devlet işyerine bu parayı telafi eder. Korona krizi dolayısıyla böyle bir değişiklik yapılınca, herkes doğrudan NAV’a başvurmak zorunda kaldı. NAV da tüm başvuruların içeriğinin doğru olup olmadığından emin olamadığı için işler sarmaş dolaş oldu.

 O zaman hükümet 29 Mayis’da yeni bir yönetmelik çıkardı ve buna göre NAV işverenlerden, “calisanlar hakkında gerekli bilgileri” alabilmeye başladı ve nihayet bu ilk 18 günkü, tamamı 1,4 milyar kron tutan maaşlar ödenebildi. Bundan sonraki “dagpenger” ise, “manuel” bir işlem gerektirdi için zaman almaya devam ediyor. Bunlar arasında 200 000 başvuru halledilmiş durumda. [2] Ancak sanıyorum bir bu kadar daha var henüz işlemi yapılmamış olan!

 Krizin bilançosu normal insanlara çıkmamalı. Biz de bu yüzden, SV olarak hükümetten belediyelere daha çok ekonomik yardım yapmasını, devletin işten permite edilenlerin 26 değil 52 haftalık maaşını ödemesini talep ediyoruz.

 İşsiz sayısında geçen haftadan bu yana 18 500 kişilik bir azalma olması da, olumlu bir gelişme. Su an işsizlik % 11,4 oranında.

 Bu arada koronanin global etkileri konusund, Londra’daki King’s College’da profesör Andy Sumner tarafından yapılan, “Precarity and the pandemic” adlı bir araştırma, krizin global bir fakirleşmeye yolacacagini gösteriyor. [3] Rapora göre 80 ila 400 milyon kişinin aşırı yoksulluk sınırına gelmesi bekleniyor. Özellikle 10 ülke sıralanmış. Bunların içinde Etopya, Nigeria gibi Afrika ülkeleri var.

Yurt dışına seyahat

Yarın, yani 15 Haziran’dan itibaren Norvec’ten, diğer Kuzey ülkelerine seyahat edebileceğiz, ama İsveç dışında. Isveclilerer karşı aynı kısıtlamayı Danimarka ve Finlandiya da yaptı. Bunun nedeni de, Isvec’te koronadan ölenlerin sayısının Norveç, Danimarka, Izlanda ve Finladiya’nin hepsinde ölenlerin sayısının 4 katından çok olması!

 Diğer kuzey ülkelerindeki hangi şehre ya da bölgeye gidilip nereye gidilmeyeceğine, koronanin yayılma derecesine göre karar verilecek. Bu bölgelerin listesi 14 gün aralıklarla güncelleştirilecek.

 Norveç Dışişleri Bakanlığı Kuzey ülkeleri dışına gidilmesini hala önermiyor.

 Norvec’in de içinde olduğu EØS yani Avrupa Birliği kapsamındaki ülkelerde yaşayıp, yakın ailesi Norvec’te yaşayanlara Norvec’e gelme izni çıktı.

 Spor merkezleri (treningsstudio), havuzlar, “badeland” açılıyor.

 İsveç de dahil, kuzey ülkelerine iş sebebiyle gidilince karantina yok.

 Tiyatro konser gibi faaliteyetlerde katılımcı sayısı 50’den 200’e çıkartılıyor. Eğer bu aranjmanlar profesyonelce yapılan kültür ve spor faaliyetleri ise, 1 metre mesafe kuralı uygulanmıyor. Aynı şey, 20 yaş altında olup yaz okulu, yaz kampı gibi faaliyetlere katılan gençler için de geçerli. Onların da arasında 1 metre olması gerekmiyor.

 Özel toplantı ve faaliyetlerde biraraya gelebilecek kişi sayısı hala 20’yi geçemiyor.

Aftenposten gazetecilerinin İstanbul’a gidiş hikayesi

Aftenposten gazetesinin Orta Doğu muhabirleri, iş yerleri olan Istanbul’a gitmek için çare arıyorlarmış. Biletleri defalarca ertelendikten sonra, nihayet 10 Haziran’da Frankfurt üzerinden Istanbul’a gidebileceklerini düşünmüşler. Ama daha yola çıkmadan, Gardermoen’da sorun başlamış. Kendilerine, Norveç pasaportlu oldukları için Turkiye’ye giremeyecekleri söylenmiş.

 O zaman Turkiye’ye yakın bir yere gelip, oradan Turkiye’ye girmeyi denemek istemişler. Ertesi gün Frankfurt’tan, Atina’ya, oradan Sofya’ya geçmeyi planlamışlar. Frankfurt’ta, Norvec’ten geldikleri için karantinaya girmeleri gerekmediğini söylemişler. Frankfurt’tayken maske takmışlar. Ertesi gün Frankfurt’tan Istanbul’a giden bir uçağa güzelce binmisler. Neden Norvec’ten Istanbul’a gidemeyip, Frankfurt’tan gidemediklerini anlayamamislar.

 Istanbul Havaalani’nin internet sitesinde yazanın tersine, uçaktan inince kendilerine sağlık testi ya da korona testi uygulanmamış. Sadece uçakta kaç numaralı koltukta oturduklarını yazdıkları bir form doldurmuşlar. Uçakta üç form doldurmuşlar, ama bunları soran olmamış!

 İnince taksiye binmişler. Takside şoförle yolcuların arasına naylon bir perde geçirilmiş olmasına çok şaşırmışlar. “Takside emniyet kemeri çalışmıyordu her zamanki gibi. Ben de maskeye boş verdim,” diye yazısını bitiriyor, Aftenposten’in Orta Doğu muhabiri Tor Arne Andreaasen. J

---

[1] Aftenposten, 11 Haziran

[2] Aftenposten, 12 Haziran

[3] Aftenposten, 12 Haziran